به كسى كه عهده دار امور قبيله يا گروهى از مردم است و حاكم از طريق او از اوضاع و احوال آنان مطلع مى‌شود، عريف گويند.[1] از آن در بابهاى زكات و جهاد سخن گفته‌اند.

از مستحقان زكات، كارگزاران (عاملان) مى‌باشند؛ يعنى كسانى كه مأموريت جمع آورى زكات را بر عهده دارند. از مصاديق كارگزاران عريف است؛ يعنى كسى كه مستحقان را مى‌شناسد و زكات را ميان آنان توزيع مى‌كند. وى در ازاى كارى كه انجام مى‌دهد مستحق زكات است.[2]

مستحب است زمامدار سپاهيان را قبيله قبيله و گروه گروه تقسيم كند و بر هر گروهى عريفى بگمارد.[3] چنان كه سزاوار است پس از بستن پيمان ذمّه با اهل كتاب( اهل كتاب) مشخصات آنان و پدرانشان را بنويسد و بر هر گروه ده نفره عريفى بگمارد تا آنان را زير نظر بگيرد كه چه كسى به جمعشان افزوده و چه كسى از جمعشان خارج مى‌شود، از قبيل اينكه نابالغى بالغ و ديوانه‌اى هشيار شود يا هشيارى ديوانه گردد.[4]

[1]لسان العرب، واژه «عرف»؛ مرآة العقول 4/ 340

[2] منتهى المطلب 8/ 338 ؛ تذكرة الفقهاء 5/ 355

[3] المبسوط 2/ 75

[4] تذكرة الفقهاء 9/ 323 .

عَريَّه بيع عَريَّه

عزائم

عزائم: سوره‌هاى داراى سجده واجب.

عزائم جمع «عزيمة» در لغت به معناى اراده و قصد جدّى و مؤكد و نيز فريضه آمده است؛[1] ليكن در اصطلاح فقه عبارت است از چهار سوره كه در آنها آيات سجده واجب وجود دارد. اين چهار سوره عبارت‌اند از سجده، آيه 15؛ فصّلت، آيه 37 ؛ نجم، آيه 62 و علق، آيه 19.[2] از احكام آن در بابهاى طهارت و صلات سخن گفته‌اند.

حرمت تلاوت بر جنب و حايض: تلاوت عزائم بر جنب، حايض و نفسا حرام است و به قول مشهور، در اين حكم تفاوتى ميان آيه سجده و ساير آيات سوره نيست. بنابر اين، تلاوت بعض سوره، حتى «بسم اللّه‌ الرحمن الرحيم» به قصد يكى از آن چهار سوره حرام خواهد بود؛3