هرگاه معلوم شود كه همه كالاى فروخته شده مال ديگرى است، خريدار مى‌تواند به ضامن رجوع كند و بهاى پرداختى را از او بگيرد؛ ليكن چنانچه بعض آن مال ديگرى باشد، خريدار مى‌تواند بخشى از ثمن را كه در ازاى آن بعض قرار مى‌گيرد از ضامن مطالبه كند و نسبت به باقى مانده كالا كه مال فروشنده است، حق فسخ دارد و اگر معامله را فسخ كند، به قول مشهور، مى‌تواند باقى ثمن را از فروشنده بگيرد نه از ضامن.[16]

آيا ضمانت دَرَك نسبت به آنچه خريدار در ملك خريدارى شده، احداث كرده، از قبيل ساختمان و درخت، در صورتى كه معلوم شود آن ملك مال ديگرى است و مالك ساختمان را خراب كند و درخت را بكند، صحيح است؟ مسئله اختلافى است[17](ضمان مالم يجب).

( ضمان)

[1]غاية المرام 2/ 203 ؛ جامع المقاصد 5/ 322 ـ 323

[2] تذكرة الفقهاء 14 / 329 ـ 330

[3] الانوار اللوامع 12/ 366

[4] تذكرة الفقهاء 14/ 329 ـ 330 ؛ جامع المقاصد 5/ 322 ؛ مجمع الفائدة 9/ 296 ـ 298 ؛ الحدائق الناضرة 21/ 36

[5] تذكرة الفقهاء 14/ 330 ـ 331 ؛ المناهل/ 138 ؛ جواهر الكلام 26/ 146

[6] الحدائق الناضرة 21/ 37 ـ 38 ؛ العروة الوثقى 5/ 438

[7] مبانى العروة (المساقاة)/ 208

[8] جواهر الكلام 26/ 147 ؛ مستمسك العروة 13/ 351

[9] مسالك الافهام 4/ 202 ؛ جواهر الكلام 26/ 147

[10] العروة الوثقى 5/ 438 ـ 439

[11] شرائع الاسلام 2/ 358 ـ 359 ؛ الحدائق الناضرة 21/ 40 ؛ جواهر الكلام 26/ 147 ـ 148 ؛ العروة الوثقى 5/ 439

[12] المبسوط 2/ 326 ؛ الوسيلة/ 281 ؛ تذكرة الفقهاء 14/ 330 ؛ غاية المرام 2 / 204

[13] العروة الوثقى 5 / 438

[14] ايضاح الفوائد 2/ 81 ؛ التنقيح الرائع 2/ 187 ؛ غاية المرام 2/ 203 ؛ المناهل/ 139

[15] مبانى العروة (المساقاة)/ 204 ـ 205 16 و 17. جواهر الكلام 26/ 148 .

ضمان غرامت

ضمان غرامت [= ضمان بدل ؛ ضمان واقعى]: ضمان به مثل يا قيمت.

ضمان غرامت، در برابر ضمان مسمّى ( ضمان مسمّى) عبارت است از ضمان به بدل؛ اعم از مثل و قيمت مال تلف شده يا در حكم تلف. بدل دراين قسم (حكم تلف) بدل حيلوله( بدل حيلوله) ناميده مى‌شود؛