شهادت اصل

شهادت اصل: گواهى بر واقعه به طور مستقيم.

به كسى كه خود، مستقيم گواه واقعه‌اى بوده و به آن شهادت داده است، شاهد اصل و به شهادتش شهادت اصل گفته مى‌شود. مقابل آن، شهادت فرع قرار دارد( -->شهادت فرع).

شهادت بر شهادت --> شهادت فرع

شهادت به ولايت

شهادت به ولايت: شهادت به ولايت و امامت ائمه عليهم السّلام( -->ائمّه)،( -->ايمان)،( -->شهادت سوم).

شهادت حال --> شاهد حال

شهادت حسبه

شهادت حِسْبه: پيشى گرفتن در اداى شهادت قبل از درخواست حاكم.

شهادت حسبه عبارت است از مبادرت شاهد به شهادت دادن نزد حاكم شرع قبل از درخواست او بر حقى كه مدعى خاصى ندارد، مانند حقوق اللّه‌ و نيز آنچه كه مرتبط با مصالح عموم مردم است، همچون مدارس و درمانگاهها.(1)

مراد از حسبه امورى است كه حفظ و اهتمام به امر آن لازم است و شارع مقدس به تعطيلى و ترك آن راضى نيست(2)(--> امور حسبى). از اين عنوان در باب شهادات سخن گفته‌اند.

از شرايط قبول شهادت شاهد، متهم نبودن او است. از جمله اسباب تهمت، پيشى گرفتن در شهادت دادن قبل از درخواست حاكم، شمرده شده است. بنابر اين، شهادت تبرعى پذيرفته نخواهد بود. ليكن در اينكه چنين شهادتى مطلقا پذيرفته نيست يا تنها در حقوق الناس از قبيل ديون، پذيرفته نمى‌باشد، اختلاف است. به قول مشهور،

• (1)مسالك الأفهام 14/214 ـ 215
• (2)الدرالمنضود (گلپايگانى) 1/ 240