عبارت است از قوّت قلب در مصاف با دشمن و تحمل دشواريهاى آن(1)كه از آن به دليرى و دلاورى نيز تعبير مى‌شود. عالمان علم اخلاق، شجاعت را به استقامت و اعتدال قوه غضبيه تعريف كرده و استقامت و اعتدال آن را به اين دانسته‌اند كه با سهولت تحت فرمان عقل درآيد و از انحراف به دو سوى افراط؛ يعنى تهور و بى باكى و تفريط، يعنى ترس، مصون باشد.(2)از اين عنوان در باب صلات و جهاد سخن گفته‌اند.

امام صادق عليه السّلام ـ بر اساس روايتى كه از آن حضرت نقل شده ـ شجاعت را از مكارم اخلاقى‌اى دانسته كه خداوند پيامبر صلّى اللّه‌ عليه و آله را بدان اختصاص داده است؛ از اين رو، تحصيل فضيلت شجاعت مستحب است.(3)در حديثى ديگر از آن حضرت آمده است: «هركس از (نعمت) مكارم اخلاقى از جمله شجاعت برخوردار باشد، لازم است خدا را بر آن ستايش كند و در صورت عدم بر خوردارى از آن، با تضرّع به پيشگاه الهى آن را از خدا بخواهد».(4)

از صفات و ويژگيهاى امام عليه السّلام اين است كه بايد شجاع ترين مردم بوده و هيچ ترس و وحشتى در او نباشد.(5)

سزاوار است زمامدار مسلمانان هنگام جنگ با دشمنان، جهت دفع آنان، به هر ناحيه و جبهه گروهى را اعزام كند و فرمانده خردمند و شجاعى را بر ايشان بگمارد.(6)

به تصريح برخى، استفاده از آلات لهو و نيز موسيقى و مانند آن كه موجب ايجاد شجاعت و تقويت روحيه مجاهدان شود، در صورت توقف نظم سپاه و شكست دشمن بر آن، جايز است.(7)

سزاوار است امام جمعه شجاع باشد و در راه خدا از سرزنش ملامتگران نهراسد.(8)

شجره نامه

شجره نامه: نمودار بيانگر ارتباط اعضاى يك خانواده با يكديگر و با پيشينيانشان.

عنوان ياد شده به مناسبت در باب خمس به كار رفته است.

• (1)رسائل الشريف المرتضى 2/ 274
• (2)مفاتيح الشرائع 2/ 16
• (3)وسائل الشيعة 15/ 198
• (4)وسائل الشيعة 15/ 198
• (5)الكافى فى الفقه/ 90
• (6)كتاب السرائر 2/ 6
• (7)كشف الغطاء 4/380
• (8)تحريرالوسيلة 1/ 236.