ربوبيّت

ربوبيّت: تربيت خلق و تدبير امور آنان در تكوين و تشريع.

از آن به مناسبت در باب طهارت سخن گفته‌اند.

ربوبيّت از صفات خداوند متعال است و در معانى مالك، سيد (مولا)، تربيت كننده، تدبير كننده، قيّم و نعمت دهنده به كار مى‌رود. كاربرد اين صفت به همه معانى ياد شده نسبت به خداوند متعال صحيح است.

عنوان «رَبّ» بدون اضافه به چيزى تنها بر خداوند اطلاق مى‌شود و اطلاق آن با اضافه، بر غير خدا نيز صحيح است، مانند ربّ الدار؛ يعنى مالك خانه.(1)

ثبوت صفت ربوبيّت براى خدا و نيز اختصاص آن به حضرت حق تعالى از ضروريات آموزه‌هاى همه اديان آسمانى، بويژه آيين مقدس اسلام است، از اين رو، اقرار به ربوبيت خداوند متعال از اصول دين به شمار رفته و انكار آن موجب كفر( -->كفر)است؛ چنان كه شريك قرار دادن براى او در اين صفت شرك(--> شرك)مى‌باشد.

البته خداوند متعال برتر از آن است كه به ذات خود با آفريده‌ها ارتباط داشته باشد؛ بدين جهت هدايت تكوينى و تشريعى او از طريق وسايط و اسبابى همچون فرشتگان، پيامبران و جانشينان آنان در جهان آفرينش جريان مى‌يابد. از جمله اين وسايط، بلكه بزرگ‌ترين و برترين آنها وجود نازنين حضرت محمّد صلّى اللّه‌ عليه و آله و اهل بيت او عليهم السّلام مى‌باشند.(2)از اين رو، در برخى روايات عنوان «رَبّ» بر امام عليه السّلام ـ از اين جهت كه دست خداوند در تربيت خلق و تدبير امور ايشان در تكوين و تشريع است ـ اطلاق شده است؛ چنان كه در تفسير آيه شريفه{وَ أَشْرَقَتِ الأَرضُ بِنورِ رَبِّه}؛(3)زمين به نور پروردگارش درخشان گرديد» آمده است: ربّ زمين، امام در زمين است.(4)البته اعتقاد به ربوبيت استقلالى آنان با نفى ربوبيت از خداى متعال يا شراكت آنان با خداوند متعال در ربوبيّت، غلوّ(--> غلوّ)به شمار رفته و كفر و شرك است.(5)

• (1)لسان العرب و مجمع البحرين ، واژه «ربب»
• (2)بحار الأنوار 25/ 20
• (3)
• (4)تفسير القمى 2/ 253 ؛ مقدمه تفسير مرآة‌ا لأنوار/ 57 ـ 59
• (5)التنقيح (الطهارة) 2/ 73 .