رباى جاهليت

رباى جاهليت: رباى رايج در عصر جاهلى.

رباى جاهليّت عبارت است از افزودن در حق (دين) در ازاى افزودن طرف ديگر به موعد اداى آن، مانند آنكه كسى جنسى را نسيه بخرد و با رسيدن موعد پرداخت بهاى آن، از فروشنده بخواهد در ازاى افزايش بهاى كالا، زمان پرداخت آن را به تأخير بيندازد.(1)عنوان ياد شده در باب تجارت به كار رفته است.

رباى جاهليت از مصاديق ربا و حرام است(2)( -->ربا).

رباى حلال

رباى حلال: مال افزون بر مقدار قرض، بدون شرط زيادى.

منشأ كاربرد عنوان ياد شده در كلمات فقها روايتى از امام صادق عليه السّلام بدين مضمون است كه «ربا دو گونه است: حلال و حرام(--> ربا). رباى حلال، آن است كه شخصى مالى به ديگرى قرض دهد به طمع اينكه قرض گيرنده بيشتر از مقدار قرض به او برگرداند، بدون آنكه هنگام قرض چنين شرطى كرده باشد. دراين صورت، اگر قرض گيرنده، بيشتر از مقدار دريافتى به قرض دهنده برگرداند، مقدار زيادى بر او حلال است؛ هرچند از پاداش قرض الحسنه محروم خواهد شد. مقابل آن، رباى حرام قرار دارد كه عبارت است از قرض دادن به شرط زيادى»(1)(--> قرض). عنوان ياد شده در باب تجارت به كار رفته است.

قبول مقدار اضافه بر اصل قرض، در صورتى كه شرط نشود، جايز است، هرچند كراهت دارد؛ ليكن بر قرض گيرنده مستحب است هنگام بازگرداندن قرض، مقدارى بر آن افزوده و به عنوان هديه به قرض دهنده بدهد.(2)

رباى فضل

رباى فضل: معامله نقدى دو كالاى همجنس با زيادى در يك طرف.

از آن به مناسبت در باب تجارت سخن گفته‌اند.

• (1)وسائل الشيعة 18/ 160 ـ 161
• (1)المبسوط 6/ 121
• (2)مهذب الأحكام 21/ 64 ـ 65 .
• (2)جواهر الكلام 23/ 120 ـ 121 .