ديگر احكام:هرگاه زوجه مدّعى شود شوهرش او را قذفِ موجب لعان(--> لعان)كرده و زوج سكوت كند، در اينكه ملزم به پاسخگويى مى‌شود و در صورت خوددارى زندانى مى‌گردد تا پاسخ دهد، يا زوجه مى‌تواند پس از سكوت زوج و قبل از پاسخگويى وى، عليه او بيّنه( -->بيّنه)اقامه كند، اختلاف است(18)( -->قذف).

آيا شوهرى كه هنگام زاييدن همسرش سكوت اختيار كرده و نوزاد را از خود نفى نكرده، پس از آن مى‌تواند او را از خود نفى كند؟ مسئله اختلافى است. برخى، انكار پس از سكوت را نافذ ندانسته‌اند، مگر آنكه تأخير در انكار در حدّ متعارف و از روى عذر باشد، همچون مراجعه به حاكم و مانند آن. برخى ديگر سكوت زوج را اقرار ندانسته و تا زمان عدم اقرار، حق انكار را براى او محفوظ دانسته‌اند.(19)قول نخست منسوب به مشهور است.(20)

كسى كه از ديگرى طلب دارد و او از پرداخت آن امتناع مى‌ورزد، مستحب است به جاى اصرار و سخن گفتن با بدهكار، نزد او برود و بدون آنكه سخنى بگويد مدتى طولانى بنشيند.(21)

ب. بعد اصولى

سكوت در مقام بيان: سكوت شارع در مقام بيان حكم نسبت به خصوصيات و قيود محتمل در آن، نوعى ظهور و اطلاق به شمار مى‌رود كه براى نفى خصوصيات، مى‌توان بدان استناد كرد؛ از اين رو، گفته‌اند: سكوت در مقام بيان دليل حصر (حصر مقصود در آنچه بيان شده) است. البته اين ظهور در صورتى قابل استناد است كه معارض با دليل لفظى ديگرى نباشد. از سكوت در مقام بيان به اطلاق سكوتى يا اطلاق مقامى تعبير كرده‌اند(22)( -->اطلاق).

سكوت معصوم عليه السّلام در برابر گفتار يا كردار صادر از شخص در محضر او يا در برابر سيره و عادت رايج در ميان مردم، بدون وجود عذرى همچون تقيه( -->تقيّه)تأييد و تقرير آن عمل به شمار مى‌رود و دلالت بر جواز آن دارد( -->تقرير).

(--> تكلّم)(--> اجماع سكوتى)

• (18)جواهر الكلام 34/ 72
• (19)قواعد الأحكام 3/ 184 ؛ الروضة البهية 6 / 186
• (20)جواهر الكلام 34/ 17 ـ 18
• (21)وسائل الشيعة 18/ 348 ـ 349
• (22)تقريرات آية اللّه‌ المجدد الشيرازى 2/ 338 ؛ حقائق الأصول 1/ 176 ؛ دراسات فى علم الأصول 1/ 87 .