از آن در بابهاى عتق، يمين، حدود، قصاص و ديات سخن گفتهاند.
سرايت آزادى:بنابر قول مشهور، از اسباب آزادى برده، سرايت است؛ بدين معنا كه هرگاه مولا بخشى از برده خود را آزاد كند، آزادى به همه برده سرايت كرده و وى آزاد مىگردد.(1)چنان كه اگر مولايى كه مالك نيمى از برده است، سهم خود را آزاد كند، با داشتن توانايى مالى ـ پس از تعيين قيمت برده ـ بايد بهاى سهم شريكش را بپردازد تا برده آزاد گردد و در صورت نداشتن توانايى مالى، بايد خود برده با كار و تلاش، بهاى سهم او را بپردازد و به كلّى آزاد شود و در صورت عدم امكان، يا خوددارى از آن و نيز عدم امكان پرداخت بهاى سهم مولا از بيت المال، سرايت منتفى است و آزادى تنها به نسبت سهم مولايى كه به آزادى برده اقدام كرده است، واقع مىشود.(2)
سرايت در قسم:كسى كه با سوگند خوردن، گوشت يا شير حيوانى را بر خود حرام كرده، آيا اين حكم به بچههاى آن حيوان نيز سرايت مىكند؟ مسئله اختلافى است.(3)
سرايت در جنايت:مراد اين است كه جنايت بر عضوى ـ به آسيب رساندن يا بريدن ـ موجب آسيب ديدن يا قطع عضوى ديگر، و يا منجر به مرگ آسيب ديده گردد.
سرايت در جنايتى كه هنگام وقوع آن ضمان آور بوده، موجب ضمان است. از اين رو، در موارد ثبوت قصاص، مانند جنايت عمدى، بنابر قول مشهور، سرايت جنايت نيز قصاص آور است. بنابر اين، اگر جانى انگشت دست مسلمانى را قطع كند