2. ساعت نجومى:ساعت نجومى به دو نوع؛ ساعت مستوى [ مستقيم؛ معتدل] و معوج تقسيم مى‌شود. مراد از ساعت مستوى يك بيست و چهارم از مجموع 24 ساعت شبانه روز است. و مراد از ساعت معوج يك دوازدهم ساعات شب يا روز است، كه هر كدام جدا گانه به دوازده بخش تقسيم مى‌شود كه هر بخش يك ساعت محسوب مى‌گردد. البته در روزها و شبهاى غير معتدل كه اوج آن در اوائل تابستان و زمستان خواهد بود، ساعت معوج با مستوى تفاوت مى‌كند. به عنوان مثال، در شبهاى بلند و روزهاى كوتاه، يك ساعت معوج شب از ساعت مستوى آن بيشتر و يك ساعت معوج روز از ساعت مستوى آن كمتر خواهد بود.(1)عنوان ياد شده در روايات و به مناسبت در كلمات فقها به كار رفته است.

عنوان ساعت، گاه در روايات بر ساعت عرفى؛ يعنى بخشى كوتاه از شب يا روز كه اختصاص به حكم يا حالتى دارد، اطلاق شده است.(2)مانند اينكه در روايتى بر بين طلوع سپيده صبح و طلوع خورشيد و نيز بين مغرب و عشا، ساعت اطلاق شده است( -->ساعت غفلت). يا در روايتى ديگر، در ازدواج موقت تعيين زمان به يك يا دو ساعت صحيح دانسته نشده كه فقها آن را به ساعت عرفى ـ كه مدت زمان آن معلوم نيست ـ حمل كرده‌اند. بنابر اين، چنانچه زمان آن با ساعت متداول امروزى كه دقيق و منضبط است تعيين شود، عقد صحيح خواهد بود.(3)

در روايات، ساعت به ساعت نجومى و تقسيم شبانه روز به 24 ساعت نيز اطلاق شده است، از جمله از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه ساعات هر يك از شب و روز دوازده ساعت و بهترين ساعت شبانه روز، اوقات نماز است.(4)به گفته برخى، مراد از ساعت در اين روايت بر حسب ظاهر، ساعت نجومى معوج است.(5)

(--> زمان)(--> وقت)

• (1)لغت نامه دهخدا
• (2)بحار الأنوار 89/ 173 ؛ الحدائق الناضرة 10/ 138 ؛ مستند الشيعة 6/ 123
• (3)مرآة العقول 12/ 190 ؛ ملاذ الأخيار 12/ 61 ؛ وسائل الشيعة 21/ 58 ؛ جواهر الكلام 30/ 177
• (4)الخصال/ 488 ؛ وسائل الشيعة 7/ 66
• (5)بحار الأنوار 89/ 173 و 82/ 259 .