زمين لرزه --> زلزله

زمين مفتوح عنوه

زمين مَفْتوح عَنْوَه: زمين به غنيمت گرفتهشده از كفّار.

از انواع زمينهاى قرار گرفته تحت سلطه و سيطره حكومت اسلامى، زمين مفتوح عنوه است كه مسلمانان در پى جهاد با كفار و چيره شدن بر آنان بر آن دست يافته‌اند.(1)مقابل آن زمين صلح(--> زمين صلح)قرار دارد. از عنوان ياد شده در بابهاى خمس، جهاد، تجارت و احياء موات سخن گفته‌اند.

ملكيت:حكم ملكيت زمين مفتوح عنوه به لحاظ آباد يا موات بودن آن و نيز با اذن يا بى اذن امام بودنِ جنگ، متفاوت است. اگر زمين مفتوح عنوه هنگام به غنيمت گرفتن آن آباد نباشد از انفال(-->انفال)به شمار مى‌رود و ملك رسول خدا صلّى اللّه‌ عليه و آله و پس از ايشان، ملك امام عليه السّلام است.(2)همچنين است اگر زمين، آباد و آبادانى آن طبيعى باشد، مانند جنگلها(3)( -->زمين آباد).

اگر زمين مفتوح عنوه، هنگام فتح، آباد، و آبادانى آن به دست انسان باشد و جنگ نيز با اذن امام عليه السّلام صورت گيرد، از آنِ همه مسلمانان تا روز قيامت خواهد بود؛(4)ليكن در اينكه مراد از تعلّق داشتن به مسلمانان چيست؛ آيا به گونه ملكيت خود زمين و به تبع آن، عوايد و فوايد آن است يا به گونه‌اى ديگر؟ كلمات فقها مختلف است. ظاهر، بلكه ـ به ادعاى برخى ـ صريح كلام بعض فقها، قول نخست است.(5)

برخى، مراد از آن را هزينه كردن درآمدها و عوايد آن در مصالح عمومى مسلمانان، از قبيل توسعه راهها، پل و مدرسه سازى و پرداخت هزينه رزمندگان دانسته‌اند. بنابر اين، كسى حق استفاده شخصى از آن ندارد.(6)

برخى ديگر گفته‌اند: ممكن است منظور همه فقها يك چيز باشد و آن عدم مالكيت مسلمانان از نوع مالكيت چند شريكى، و مالكيت آنان از نوع مالكيت جنسى است؛

• (1)مجمع الفائدة 7/ 470
• (2)جامع المقاصد 7/ 9 ؛ جواهرالكلام 38/ 11
• (3)إقتصادنا/ 446 ـ 448
• (4)تذكرة الفقهاء 9/183 ـ 184 ؛ رسائل المحقق الكركى 1/ 239 ؛ جواهرالكلام21/157
• (5)جواهر الكلام 21/ 162
• (6)مسالك الأفهام 12/ 393 ؛ مجمع الفائدة 7/ 470 ؛ كفاية الأحكام 2/ 549