به دست آمده باشد، در صورتى كه جنگ با اذن امام عليه السّلام صورت گرفته باشد، از آنِ مسلمانان است(--> زمين مفتوح عنوه)؛ اما اگر بدون قهر و غلبه به دست آمده باشد، مانند اينكه مالكان آن، زمين را رها كرده و يا با ميل و رغبت، آن را تسليم سپاهيان اسلام كرده باشند، از انفال و ملك امام عليه السّلام است.(5)البته در صورتى كه امام عليه السّلام با آنان اين گونه صلح كند كه زمين در ازاى پرداخت جزيه( -->جزيه)در ملك صاحبانش باقى بماند( -->زمين صلح)يا صاحبان زمين، اسلام اختيار كنند، زمين در ملك آنان باقى مى‌ماند(6)( -->زمين طوع).

(--> احياء موات)(--> زمين خراجى)

زمين انفال --> انفال

زمين اهل ذِمّه --> زمين صلح

زمين باير --> باير

زمين جِزيه --> زمين صلح

زمين خراجى

زمين خراجى: از اقسام زمينهاى اسلامى.

به زمينى كه خراج(--> خراج)به آن تعلّق مى‌گيرد، زمين خراجى گويند. از آن در باب جهاد و تجارت سخن گفته‌اند.

اقسام:زمينهاى خراجى سه گونه‌اند.

1. زمينهاى آبادى كه مسلمانان با قهر و غلبه از كفار مى‌گيرند، به شرط آنكه جنگ با اذن امام عليه السّلام باشد.

2. زمينهاى آباد گرفته شده از كفار از راه مصالحه با آنان؛ بدين گونه كه زمينها از آنِ مسلمانان باشد و كفار در ازاى پرداخت جزيه(--> جزيه)حق سكونت در سرزمين اسلام را داشته باشند(1)( -->زمين صلح).

3. به قول مشهور، زمينهاى آبادى كه صاحبان آنها پس از پذيرش اسلام از روى ميل و رغبت، آنها را رها كرده تا به

• (1)جواهر الكلام 21/ 174 ؛ كتاب المكاسب 2/ 239 ، 243 و 247
• (5)الأنوار اللوامع 11 / 135 ـ 136
• (6)140 ـ 141 .