2. هوشيارى؛ بنابر اين، بر كسى كه هنگام غروب آفتاب روز آخر ماه رمضان بيهوش باشد، زكات واجب نيست.(4)
3. آزاد بودن؛ بنابر اين، زكات فطره از برده ساقط است.(5)
4. بى نيازى؛ بر اساس اين شرط، بر فقير زكات واجب نيست. بنابر قول مشهور، مراد از فقير كسى است كه بالفعل يا بالقوه هزينه زندگى خود و خانوادهاش را به مدت يك سال نداشته باشد.(6)برخى قدما گفتهاند: فقير كسى را گويند كه مالك يكى از نصابهاى زكات يا قيمت آن نباشد.(7)از برخى قدما نقل شده كه زكات فطره بر فقيرى كه مالك قوت يك شبانه روز خويش باشد واجب است.(8)البته شكى در استحباب زكات فطره بر فقير نيست و كمترين آن، اين است كه مقدار يك صاع (حدود سه كيلو) را با اعضاى خانواده خود دستگردان كند و سپس آن را به عنوان زكات فطره به فقيرى بيرون از خانواده بپردازد.(9)
در اينكه وجوب زكات مشروط به اين است كه شخص، افزون بر مئونه سال، مالك مقدار زكات باشد يا نه، اختلاف مىباشد. بنابر قول نخست، بر كسى كه مالك مئونه سال است، ليكن افزون بر آن به مقدار زكات مالك نيست، زكات واجب نخواهدبود.
برخى بين غنى بالفعل و غنى بالقوه تفصيل داده و در دومى، وجوب زكات را به داشتن افزون بر مئونه سال، به مقدار زكات، مشروط كردهاند.(10)
ملاك در وجوب فطره بر شخص، داشتن شرايط وجوب قبل از غروب آفتاب شب عيد فطر تا تحقق غروب است. بنابر اين، بر كسى كه پيش از غروب آفتاب واجد شرايط بوده، ليكن هنگام غروب فاقد آنها گشته، فطره واجب نيست؛ هرچند در صورت برخوردارى از شرايط در فاصله زمانى بين غروب آفتاب شب عيد و اقامه نماز عيد (زوال روز عيد)، مانند آنكه در اين فاصله نابالغ بالغ گردد، پرداخت فطره مستحب خواهدبود.(11)
برخى معاصران گفتهاند: چنانچه در فاصله زمانى بين غروب و نماز عيد، شرايط محقق شود، احتياط وجوبى در