در ماه دوازدهم، شرط وجوب زكات نقدين است. بنابر اين، چنانچه در اثناى سال اخلالى در يكى از شرايط پديد آيد، سال به هم مى‌خورد و در نتيجه زكات واجب نمى‌شود.(41)

ج. غلات اربع:مراد از غلات اربع كه زكات آنها واجب مى‌باشد، گندم، جو، خرما و كشمش است. برخى سُلت (نوعى جو بدون پوست) و عَلَس (نوعى گندم) را نيز به آنها افزوده‌اند؛(42)ليكن عدم الحاق به مشهور نسبت داده شده است.(43)

وجوب زكات در غلات، علاوه بر شرايط عمومى پيشين مشروط به دو شرط خاص است:

1. رسيدن به حد نصاب كه عبارت است از پنج وَسْق؛ هر وَسْق شصت صاع و هر صاع نه رطل عراقى و شش رطل مدنى. بنابر اين، نصاب غلاّت به رطل عراقى 2700 رطل و به رطل مدنى 1800 رطل است كه معاصران معادل كيلويى آن را حدود 847 و 885 كيلوگرم و جز آن ـ به اختلاف ـ ذكر كرده‌اند.(44)

ملاك نصاب هر يك از غلات، زمان خشك شدن آن است. بنابر اين، اگر ترِ آن به حدّ نصاب برسد ليكن خشكش كمتر از آن شود، زكات به آن تعلّق نمى‌گيرد.(45)

2. تملّك به سبب زراعت يا انتقال زراعت به ملك. مالك به سبب زراعت، بايد در زمان تعلّق زكات به غلاّت، مالك آنها باشد يا اينكه زراعت يا ميوه موجود بر درخت، به تنهايى يا با درخت، پيش از زمان تعلّق زكات به آن، به ملكيّت او در آمده باشد.(46)

زمان وجوب زكات:بنابر قول مشهور، زمان تعلّق زكات به گندم و جو هنگام بسته شدن دانه و به خرما هنگام زرد يا قرمز شدن و به انگور هنگام غوره شدن آن است. مقابل مشهور، قول برخى است كه زمان تعلّق زكات را هنگام صدق عنوان گندم، جو، خرما و انگور دانسته‌اند.(47)

زمان پرداخت:مراد از زمان پرداخت زكات غلاّت، زمانى است كه گردآورنده زكات در آن زمان مجاز است از مالك مطالبه زكات كند و مالك با امكان پرداخت آن، چنانچه پرداخت نكند، ضامن خواهد بود.

• (41)جواهر الكلام 15/ 182 ؛ العروة الوثقى 4/ 57
• (42)المبسوط 1/ 217 ؛ كتاب السرائر 1/ 428 ـ 429 ؛ البيان/ 283 ؛ جامع المقاصد 3/ 22 ـ 23
• (43)مفتاح الكرامة 7/ 183 ـ 184
• (44)جواهر الكلام 15/ 207 ـ 209 و 222 ؛ توضيح المسائل مراجع 2/ 113
• (45)جواهر الكلام 15/ 212
• (46)العروة الوثقى 4/ 64 ؛ مستمسك العروة 9/ 137 ـ 138
• (47)جواهر الكلام 15/ 213 ـ 214 ؛ العروة الوثقى 4/ 64