ريا

ريا: تظاهر كردن به كار نيك.

ريا عبارت است از ظاهر سازى و تظاهر به عمل نيك، بدون آنكه غرض اصلى انجام دادن آن باشد؛ بلكه مقصود، نمودن آن به ديگران به منظور پاكدامن و نيكوكار جلوه دادن خويش باشد، در حالى كه در واقع چنين نيست. ريا در عبادت با انجام دادن عبادت براى غير خدا به قصد خود نمايى و نشان دادن آن به مردم تحقق مى‌يابد. مقابل آن اخلاص( -->اخلاص)قرار دارد. از احكام آن در باب صلات سخن گفته‌اند.

حكم:اخلاص شرط صحّت عبادت و ريا در آن حرام(1)و موجب بطلان عمل است.(2)بطلان عبادت با ريا چند گونه متصور است:

1. عبادت تنها به قصد خودنمايى و نشان دادن به ديگران انجام گيرد.

2. عبادت هم به قصد امتثال امر خدا و هم به قصد خودنمايى انجام گيرد؛ بدين گونه كه هريك از ريا و امتثال در عبادت دخيل باشد و محرّك عبادت كننده هر دو امر، توأمان باشد.

3. هريك از ريا و امتثال امر، انگيزه‌اى مستقل براى عبادت باشد؛ به گونه‌اى كه هر كدام بدون ضميمه ديگرى براى صدور عبادت از فرد كافى باشد؛ هرچند هر دو در عبادتى جمع شده‌اند.

4. امتثال، انگيزه‌اى مستقل باشد؛ به گونه‌اى كه به تنهايى در صدور عبادت از فرد كافى باشد؛ ليكن ريا انگيزه‌اى تبعى باشد؛ به گونه‌اى كه به تنهايى محرّك شخص بر عبادت نگردد.

قول به عدم بطلان در دو صورت آخر به سيد مرتضى از قدما نسبت داده شده است.(3)

در بطلان عبادت به ريا فرقى بين ريا در تمامى عبادت يا جزئى از آن، اعم از اجزاى واجب و مستحب نيست.(4)برخى، ريا در جزء مستحب، مانند قنوت را موجب بطلان عبادت ندانسته‌اند.(5)

• (1)التنقيح (الطهارة) 5/ 7 ـ 8
• (2)جواهر الكلام 9/ 187 ؛ العروة الوثقى 1/ 409
• (3)مستند الشيعة 2/ 66 ؛ التنقيح (الطهارة) 5/ 11 ـ 16
• (4)جواهر الكلام 9 / 187
• (5)العروة الوثقى 2 / 442 ـ 443