به معناى بارانى كه در پاييز مىبارد و باعث از بين رفتن گرد و غبار پاييزى مىگردد، گرفته شده يا از «رَمَض» به فتح «م» به معناى شدت گرماى پديد آمده از تابش خورشيد؟(2)
در برخى روايات، رمضان از نامهاى خداوند متعال برشمرده شده است. از اين رو، از اطلاق عبارت رمضان بدون ماه ـ مثل اينكه گفته شود: اين رمضان است يا رمضان آمده است ـ نهى و به گفتن «ماه رمضان» با اضافه ماه به رمضان امر شده است.(3)از احكام و آداب آن در بابهاى طهارت، صلات، صوم، نكاح و حدود سخن گفتهاند.
فضيلت:ماه رمضان تنها ماه قمرى است كه در قرآن كريم به صراحت از آن نام برده و گرامى داشته شده است:{شَهْرُ رَمَضانَ الذّى أُنزِلَ فِيهِ القُرْآنُ هُدًى لِلنّاس...}؛ ماه رمضان ماهى است كه قرآن در آن نازل شده براى هدايت بشر».(4)
در روايات نيز از ماه رمضان با عظمت ياد شده است. در روايتى آمده است: با نزديك شدن ماه رمضان، رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله خطبهاى ايراد كرد و در فرازى از آن فرمود: «اى مردم! اين ماه، ماهى است كه خداوند متعال شما را از ميان امتها بدان اختصاص داده است. اين ماه سرور و بزرگ همه ماهها است. در اين ماه شبى (ليلة القدر) است كه بهتر از هزار ماه مىباشد. در اين ماه درهاى آتش بسته و درهاى بهشت باز است».(5)در روايتى ديگر، ماه رمضان، ماه استجابت دعا، آمرزش گناهان، زياد شدن روزى، و چند برابر شدن پاداش اعمال نيك و عبادت، معرفى شده است.(6)
كامل بودن يا نقصان پذيرى:بر اساس روايات متعددى، ماه رمضان، پيوسته سى روز است و هيچ زمان كمتر از آن نمىشود.(7)گروهى از قدما نيز بدان قائل بودند.(8)در مقابل، مفاد روايات متعددى چنين است كه ماه رمضان همچون ديگر ماهها در نوسان است؛ مىتواند سى روزه و يا 29 روزه باشد.(9)معروف و مشهور فقها قائل به اين ديدگاهاند.(10)