بدين معنا كه در شرع مقدس مفهوم و معنايى جديد ـ غير از معناى لغوى آن ـ پيدا كرده است(-->حقيقت شرعى)، يا داراى حقيقت شرعى نيست، بلكه در شرع نيز در همان معناى لغوى به كار رفته و تنها قيودى در آن لحاظ شده است؟ مسئله اختلافى است.(2)از احكام عنوان ياد شده به تفصيل در باب صلات سخن گفته‌اند.

حكم تكليفى:ركوع از اجزاى واجب نماز؛ اعم از فريضه و نافله است كه در هر ركعت يك بار انجام مى‌گيرد، جز نماز آيات( -->نماز آيات)كه در هر ركعت از آن پنج ركوع واجب است.(3)

ركنيت:ركوع ـ علاوه بر وجوب ـ از اركان نماز است؛ بدين معنا كه ترك يا زياد كردن آن حتى از روى سهو موجب بطلان نماز مى‌شود. البته در ترك سهوى، چنانچه قبل از دخول در ركن بعدى (سجود) متذكر شود، واجب است برگردد و آن را به جا آورد. در اين صورت نمازش صحيح است؛ اما اگر پس از دخول در ركن بعدى متذكر گردد، به قول مشهور نمازش باطل است؛ خواه در دو ركعت نخست باشد يا دو ركعت پايانى نمازهاى چهار ركعتى.(4)برخى قدما ميان دو ركعت نخست و دو ركعت آخر تفصيل داده و گفته‌اند: اگر در دو ركعت آخر، پس از هر دو سجده متذكر شود، بر مى‌گردد و ركوع را به جا مى‌آورد و سجده را دوباره انجام مى‌دهد و در اين صورت نمازش صحيح است.(5)جريان حكم ياد شده در ركعت دوم نيز از برخى قدما نقل شده است.(6)بلكه از برخى ديگر از آنان تعميم حكم ياد شده به همه ركعتها نقل شده است.(7)

زياد كردن ركوع از روى سهو بنابر قول مشهور ـ كه ترك سهوى آن را موجب بطلان نماز مى‌دانند ـ حكم ترك سهوى ركوع را دارد، مگر در نماز جماعت كه چنانچه مأموم پيش از امام سر از ركوع بردارد، بنابر قول مشهور واجب است دوباره به ركوع رود و از امام متابعت كند(8)( -->نماز جماعت).

واجبات:

1. انحناء:خم شدن به اندازه‌اى كه دستها به زانوها برسد؛ ليكن اين مسئله كه خم شدن بايد به اندازه‌اى باشد كه

• (2)الحدائق الناضرة 8/ 236 ؛ جواهر الكلام 10/ 74 ؛ مستندالعروة (الصلاة) 4/6 ـ 7
• (3)جواهر الكلام 10/ 69 ؛ العروة الوثقى 2/ 537
• (4)غاية المرام 1/ 197 ؛ جواهرالكلام 10/ 69 و12/ 243
• (5)المبسوط 1/ 109
• (6)مختلف الشيعة 2/ 363
• (7)المبسوط 1/ 119
• (8)مستمسك العروة 7/ 269 ـ 271