رضاع

رِضاع: شير خوردن از پستان.

از آن در بابهاى طهارت، صوم، تجارت، نكاح، عتق، شهادات، حدود و ديات سخن گفته‌اند.

حكم:شير دادن مادر به كودك مستحب است؛ چه آنكه مناسب‌ترين غذا براى كودك شير مادر است.(1)امّا واجب نيست؛ از اين رو، مادر مى‌تواند در ازاى شير دادن، از پدر مطالبه اجرت كند. بر پدر نيز واجب است با داشتن تمكّن مالى اجرت آن را بپردازد، مگر آنكه كودك مالى داشته باشد، كه در اين صورت، بر پدر پرداخت اجرت از مال خود واجب نخواهد بود. برخى در اين صورت نيز پرداخت اجرت را بر پدر واجب دانسته‌اند.(2)

در اينكه دادن آغوز (نخستين شير) به نوزاد بر مادر واجب است يا نه، و بر فرض وجوب، دريافت اجرت در برابر آن جايز است يا نه، اختلاف است.(3)

البته بنابر گفته برخى، عدم وجوب شير دادن بر مادر و جواز مطالبه اجرت در صورتى است كه پدر، موجود و از نظر مالى متمكّن باشد يا آنكه كودك، مالى داشته باشد و شير دهنده ديگرى نيز باشد، وگرنه در صورتى كه مرضعه ديگرى نباشد يا باشد، ليكن امكان پرداخت اجرت به وى نباشد، كودك نيز مالى نداشته باشد، شير دادن بر مادر بدون اجرت واجب خواهد بود.(4)

برخى گفته‌اند: وجوب شير دادن مادر به كودك، موجب عدم استحقاق وى نسبت به اجرت نمى‌شود؛ چنان كه در صورت عدم تمكّن مالى پدر و نادارى كودك، شير دادن بر مادر واجب نيست؛ بلكه آنچه بر او واجب است انفاق بر كودك است، هرچند با اجير كردن مرضعه ديگرى.(5)

مادر در شير دادن به فرزند خود بر ديگران اولويت دارد؛ از اين رو اگر مادر بخواهد كودك را مجانى يا با همان مزدى كه ديگران مى‌گيرند، شير دهد، پدر نمى‌تواند مانع شود و كودك را از او بگيرد. البته اگر دايه‌اى حاضر شود كودك را مجانى شير دهد و مادر، تنها در

• (1)جواهر الكلام 31/ 283
• (2)272 ـ 274
• (3)273
• (4)مسالك الأفهام 8/ 412 ؛ رياض المسائل 10/ 515
• (5)جواهر الكلام 31/ 272 ـ 273