خراش وارد كردن بر سر و صورت، كندن و چيدن مو از روى بى تابى در مرگ كسى جايز نيست. بر عدم جواز ادعاى اجماع شده است؛(1)هرچند برخى، لطمه و خراش وارد كردن بر خود را، در صورتى كه ضرر قابل توجهى نداشته باشد، جايز دانسته‌اند.(2)

گريبان چاك كردن مرد جز در مرگ پدر و برادر جايز نيست. در حرمت آن بر زن اختلاف است.(3)

در جواز داد زدنِ خارج از حدّ معمول در مرگ كسى، اختلاف است. بسيارى آن را حرام دانسته‌اند.(4)

در برخى مصاديق جزع، مانند كندن مو و خراشيدن صورت توسط زن و گريبان چاك كردن مرد در مرگ فرزند و همسر، علاوه بر حرمت، كفّاره ثابت است و كفّاره آن كفّاره شكستن قسم (اطعام يا پوشاندن ده مسكين و يا آزاد كردن ده بنده) است.(5)برخى بر زن در چيدن موى خود كفّاره افطار روزه ماه رمضان (آزاد كردن بنده، دو ماه روزه گرفتن يا شصت مسكين اطعام دادن) را واجب دانسته‌اند.(6)

از حرمت جزع، جزع كردن بر سالار شهيدان، اباعبد اللّه‌ الحسين عليه السّلام(7)و ـ به تصريح برخى ـ ساير ائمه و انبياى الهى استثنا شده است.(8)

جَزْع يمانى: از سنگهاى معدنى.

جزع يمانى سنگى است منسوب به يمن كه از معادن عقيق در يمن استخراج مى‌شود و شبيه عقيق است. رنگ آن سياه و سفيد است، بسان چشم، به گونه‌اى كه چشم را در سياهى و سفيدى بدان تشبيه مى‌كنند. جزع يمانى انواعى دارد. كمياب‌ترين نوع آن معروف به «جزع بقرانى» است كه خطوطى مستقيم و ممتد دارد.(1)

از عنوان ياد شده در باب صلات نام برده‌اند.

• (1)المبسوط 1/ 189 ؛ كتاب السرائر 1/ 173
• (1)لغت نامه دهخدا و مجمع البحرين/ واژه «جزع»
• (2)العروة الوثقى 2/ 131
• (3)جواهر الكلام 4/ 367
• (4)الحدائق الناضرة 4/ 153 ؛ العروة الوثقى 2/ 131
• (5)جواهر الكلام 33/ 186
• (6)183 ـ 185 ؛ العروة الوثقى 2/ 132
• (7)التنقيح (الطهارة) 9/ 235 ؛ صراط النجاة 5/ 300
• (8)جواهر الكلام 4/ 371 .