عمد بودن قتل، ديه بر عهده خود او، و در قتل خطا بر عهده عاقله او است.

البته اگر عاقل در دفاع از خود در برابر تهاجم ديوانه چاره‌اى جز كشتن او نداشته باشد، بنابر مشهور، خون مهاجم هدر و ذمّه مدافع برى از ديه است.(28)برخى گفته‌اند: ديه مقتول در اين فرض از بيت المال پرداخت مى‌شود.(29)

دَيوّث --> دياثت

ديه --> ديات

ديه مُغَلَّظَه: ديه قتل عمد يا شبه عمد.

عنوان ياد شده در باب ديات به كار رفته است.

ديه قتل عمد در صورت تعيّن ديه، نسبت به ديه قتل شبه عمد و خطا در وصف، تغليظ مى‌يابد. بنابر اين، چنانچه ديه پرداختى شتر باشد بايد صد شتر كه وارد سال ششم شده باشند پرداخت كند.(1)

برخى، تغليظ در وصف را در ديه قتل شبه عمد، نسبت به قتل خطايى نيز ثابت دانسته‌اند؛ بدين معنا كه در صورت پرداخت شتر بايد 33 نفر ماده سه ساله، 33 نفر ماده چهار ساله و 34 نفر ماده پنج ساله پرداخت كند.(2)

( --> تغليظ)

• (1)الخلاف 5/ 219
• (2)مهذّب الاحكام 29/ 81 .
• (28)184 ـ 186
• (29)مبانى تكملة المنهاج 2/ 79 ـ 80 .