برده مسلمان ـ و نيز فرضى كه برده، خود را از مولايش مى‌خرد ـ بنابر صحّت چنين معامله‌اى ـ خيار مجلس ثابت نيست.(11)

( --> خيار)

خيال-->تخيّل

خيانت

خيانت: مقابل امانت.

خيانت در مقابل امانت، از رذائل اخلاقى است. به كسى كه در امانت تصرّف ناحق مى‌كند و رعايت امانتدارى نمى‌كند، خائن گويند؛ خواه موضوع امانت مال متعلّق به ديگرى باشد، مانند وديعه( --> وديعه)و مالى كه به عنوان مضاربه( --> مضاربه)يا عاريه( --> عاريه)يا اجاره( --> اجاره)و مانند آنها در اختيار كسى قرار گيرد، و يا امرى معنوى باشد، مانند پيمانى كه با ديگرى بسته مى‌شود، مثل قرارداد امان( --> امان)و آتش بس( --> آتش بس). بنابر اين، مى‌توان گفت خيانت عبارت است از نقض عهد و تضييع امانت. برخى لغويان خيانت را به ارتكاب عمل خائن به صورت مخفى معنا كرده‌اند.(1)بنابر اين تعريف، به تصرف در اموال ديگرى به صورت آشكار خيانت اطلاق نمى‌شود. از عنوان ياد شده در بابهايى نظير جهاد، تجارت، مضاربه، مساقات، وديعه، لقطه، شهادات، حدود و تعزيرات سخن گفته‌اند.

حكم:خيانت، حرام(2)و موجب ثبوت تعزير( --> تعزير)است.(3)

آيا برداشتن مال گمشده( --> لقطه)بر كسى كه مى‌داند اگر آن را بردارد خيانت خواهد كرد، حرام است يا كراهت شديد دارد؟ مسئله اختلافى است.(4)برخى بين صورت علم به خيانت و خوف آن تفصيل داده و در فرض دوم قائل به كراهت شده‌اند.(5)در مقابل، برخى ديگر در هر صورت قائل به حرمت شده‌اند.(6)

• (1)المفردات (راغب) ؛ مجمع البحرين/ واژه «خَوَن»
• (11)كتاب المكاسب 5/ 43 ـ 45 .
• (2)تذكرة الفقهاء 12/ 147
• (3)المقنعة/ 804
• (4)تحرير الاحكام 4/ 465 ؛ تذكرة الفقهاء (ق) 2/ 251
• (5)الدروس الشرعية 3/ 93
• (6)جواهر الكلام 38/ 306