خنده: حالتى در چهره، ناشى از شادى، رضايت يا تمسخر.

از احكام آن در بابهاى طهارت، صلات، حج و كفّارات سخن گفته‌اند.

تبسّم و لبخند مستحب است و در روايات آمده است: «خنده مؤمن تبسم است»؛(1)چنان كه لبخند زدن بر چهره مؤمن(2)و هم سفران(3)استحباب دارد.

خنديدن با صداى بلند (قهقهه) كراهت دارد و مستحب است پس از آن به جهت كفّاره بگويد: ««أللّهُمَّ لا تَمْقُتنى؛»خدايا بر من خشم مگير».(4)

زياد خنديدن و خنده بى جهت(5)و نيز خنديدن در تشييع جنازه(6)و گورستان(7)مكروه است.

خنده صدا دار (قهقهه) در نماز از روى عمد موجب بطلان آن است؛ هرچند از روى اضطرار باشد. خنده از روى سهو موجب بطلان نماز نمى‌گردد؛(8)چنان كه تبسم نيز نماز را باطل نمى‌كند؛(9)هرچند بنابر تصريح برخى، مكروه است.(10)

برخى مطلق خنده ـ جز تبسم ـ در نماز را، هرچند بى صدا باشد، موجب بطلان آن دانسته‌اند. در مقابل، برخى، صرف با صدا بودن خنده ـ بدون قهقهه يا بلند بودن صدا ـ را موجب بطلان ندانسته‌اند. برخى نيز در عدم بطلان نماز به قهقهه سهوى اشكال كرده‌اند. برخى، قهقهه سهوى را در صورت محو صورت نماز با آن موجب بطلان نماز دانسته‌اند. در بطلان نماز به قهقهه تقديرى (مالامال شدن شكم از خنده و بر افروخته گشتن چهره بدون اظهار صداى آن) اختلاف است.(11)

قهقهه در نماز، وضو را باطل نمى‌كند؛ امّا وضو گرفتن پس از آن مستحب است. از برخى قدما بطلان وضو به آن نقل شده است.(12)

خنده كردن در طواف، موجب بطلان آن نمى‌گردد، ليكن مكروه است.(13)

• (1)وسائل الشيعة 12/ 114 ـ 115
• (10)الروضة البهية 1/ 653 ؛ ذكرى الشيعة 4/ 12
• (11)العروة الوثقى 3/ 28 ـ 29
• (12)جواهر الكلام 1/ 22 ؛ التنقيح (الطهارة) 3/ 504 و 506
• (13)تحرير الوسيلة 1/ 436 .
• (2)120
• (3)جواهر الكلام 18/ 168
• (4)وسائل الشيعة 12/ 114 ـ 115 و 22/ 403 ـ 404 ؛ جواهر الكلام 33/ 193
• (5)وسائل الشيعة 12/ 115 ـ 116
• (6)جواهر الكلام 4/ 270
• (7)الحدائق الناضرة 4/ 174 ؛ ذكرى الشيعة 2/ 41
• (8)جواهر الكلام 11/ 52 ـ 53 ؛ الحدائق الناضرة 9/ 38 ـ 39
• (9)جواهر الكلام 11/ 54