خدا

خدا: آفريننده جهان هستى.

خدا كه بر گردان «اللّه‌» در عربى مى‌باشد، ذاتى است جامع تمامى كمالات و منزّه و پيراسته از همه كاستيها.(1)فقها در بابهايى نظير طهارت، صلات، حج، لعان، يمين، نذر، عهد و صيد و ذباحه از احكام مرتبط با اين عنوان سخن گفته‌اند.

بندگى خدا:به تصريح قرآن كريم، سرلوحه دعوت همه انبيا و پيامبران الهى بندگى خدا و دورى گزيدن از طاغوت است؛(2)چرا كه انسانها براى بندگى خدا آفريده شده‌اند.(3)خداوند متعال پيامبران را فرستاد و شريعت و كتاب آسمانى را بر آنان نازل كرد تا راه و رسم عبوديت را به بندگانش بياموزند؛ از اين رو، محتواى تمامى شرايع و كتب آسمانى تعليم شيوه بندگى و بيان حدود آن است( --> عبوديت).

ذكر خدا:ذكر خداى متعال داراى خواص و آثار بسيارى است؛ از اين رو، در همه حالات بدان سفارش شده است( --> ذكر).

اخلاص:اخلاص عمل براى خدا و پيراستن آن از ريا( --> ريا)در تمامى اعمال عبادى شرط صحّت عمل دانسته شده و عبادت بدون قصد تقرّب به خدا باطل شمرده شده است( --> اخلاص).

اسماء خدا:اسمهاى خدا توقيفى است، از اين رو، خواندن خدا به نامهايى كه در شرع رخصتى براى خواندن خدا بدانها نرسيده، جايز نيست.(4)احترام به اسماى الهى واجب است؛ از اين رو مسّ نامهاى خداوند بدون طهارت (وضو، غسل يا تيمّم) حرام است و استنجا( --> استنجاء)با دستى كه انگشتر منقوش به اسمى از اسمهاى خدا در آن است، در صورت علم به نجس شدن آن، حرام و در غير اين صورت، مكروه است(5)( --> اسماء متبرّك).

قسَم، نذر، عهد و جدال:قسم(6)( --> قسم)نذر(7)( --> نذر)و عهد(8)( --> عهد)تنها با نامهاى مختص به خدا منعقد مى‌شوند؛ چنان كه تغليظ در لعان( --> لعان)و قسم با نامهاى بيانگر انتقام و سطوت ذات حقّ حاصل مى‌شود(9)( --> تغليظ). جدال( --> جدال)نيز كه از محرّمات احرام( --> احرام)به شمار مى‌رود، بنابر مشهور تنها با نام جلاله «اللّه‌» ـ نه ديگر اسماى الهى ـ تحقق مى‌يابد.(10)

• (1)رسائل الشهيد الثانى 2/ 699 ؛ مدارك العروة (اشتهاردى) 4/ 85 ؛ نجاة العباد (امام خمينى)/ 315
• (10)جواهر الكلام 18/ 359
• (2)
• (3)
• (4)الرسالة السعدية/ 46 ؛ الحبل المتين/ 396 ؛ مرآة العقول 2/ 77
• (5)الحدائق الناضرة 2/ 76 ؛ جواهر الكلام 2/ 71 ـ 72 ؛ مصباح الهدى 3/ 152 ـ 155 ؛ كشف اللثام 1/ 241
• (6)جواهر الكلام 35/ 227
• (7)373
• (8)445
• (9)34/ 61 ؛ مستند الشيعة 17/ 478 ؛ المبسوط 8/ 203