حلّ

حِلّ:خارج از حَرَم مكّه(--> حرم)/ بيرون آمدن از احرام( --> احرام)/ حلال و روا بودن، مقابل حرام( --> حلال)( --> قاعده حلّيت).

حلال

حلال: مقابل حرام.

حلال عبارت است از آنچه كه از نظر شرع و عقل روا و جايز است؛ خواه عملى قلبى باشد، همچون اعتقادات، يا بدنى و زبانى.

اقسام:فقها حلال را به دو قسم تقسيم كرده‌اند:

1. فعلى كه عارى از هر مصلحت و مفسده‌اى باشد، مانند برخى حركات بدنى و يا برخى گفتارها.

2. فعلى كه مصلحت ملزمه با مفسده ملزمه، يا مصلحت غير ملزمه با مفسده غير ملزمه در آن جمع باشد؛ به گونه‌اى كه هيچ كدام بر ديگرى ترجيح نداشته باشد.

قسم اوّل را حلال لااقتضايى (حلال بدون اقتضا) و قسم دوم را حلال اقتضايى گويند.

قاعده و اصل شرعى:هر فعل يا قولى كه از جانب شارع، دليلى بر حرمت يا وجوب آن وارد نشده باشد، حلال واقعى است. چنان كه در موارد شك در حلّيت فعل يا قولى ـ به جهت عدم وصول دليل بر حرمت يا حلّيت آن يا اجمال دليل و يا تعارض دو دليل ـ اصل در آن، حلّيت ظاهرى است.(1)

حلال زاده

حلال زاده: زاده شده از راه مشروع يا در حكم مشروع.

فرزندى كه از راه آميزش مشروع، مانند ازدواجِ صحيح يا در حكم مشروع، مانند آميزش به شبهه( --> آميزش به شبهه)زاده شده است، حلال زاده ناميده مى‌شود1 و از آن در بابهاى اجتهاد و تقليد، صلات، نكاح، قضاء و شهادات سخن گفته‌اند.

فقدان صفت حلال‌زادگى موجب سلب صلاحيت و اهليت داشتن براى امور زير است: مرجعيت تقليد؛(2)امامت جمعه(3)و جماعت؛(4)قضاوت(5)و گواهى دادن( --> شهادت)نزد قاضى.(6)

• (1)مصطلحات الفقه/ 216 .
• (1)الانواراللوامع 14/ 11
• (2)الدرّ النّضيد 1/448
• (3)جواهر الكلام 11/ 296
• (4)13/ 324
• (5)40/ 12
• (6)41/ 117