حرير --> ابريشم

حريص --> حرص

حريم: محدوده‌اى از اطراف زمين احيا شده/ عِرْض( --> آبرو).

حريم به معناى نخست به محدوده‌اى پيرامون مكان احيا شده از زمين موات گفته مى‌شود كه بهره‌بردارى كامل از آن مكان متوقف بر آن محدوده است و تحتتصرف ديگرى جز كسى كه آن را احيا كرده، نيست.(1)از اين عنوان در باب احياء موات بحث كرده‌اند.

حكم:زمين مواتِ احيا شده داراى حريم است و حريم آن به احيا كننده آن مكان اختصاص دارد. از اين رو، از شرايط احياى زمين موات، حريم نبودن آن براى ملك ديگرى است.

در اينكه حريم زمين به تبع احياى آن، در ملك مالك آن در مى‌آيد يا مالك نسبت به آن تنها حقّ اولويّت و اختصاص پيدا مى‌كند، اختلاف است.(2)

حريم تنها در زمين موات( --> زمين موات)ثابت است؛ از اين رو، زمينهاى ملكى‌اى كه در مجاورت يكديگر قرار دارند، مانند شهرها حريم ندارند و صاحب هر ملك مى‌تواند در ملك خود هرگونه تصرف مشروعى بكند.(3)

قلمرو حريم:حريم دوگونه است: حريم عين مال، قطع نظر از منفعت آن، مانند حريم خانه يا ديوار و يا خود قنات و چاه؛ و حريم منفعت، مانند حريم قنات و چاه به لحاظ منفعت مطلوب آن؛ يعنى استفاده از آب آن براى شرب يا كشاورزى و مانند آن.

تفاوت حريم عين با حريم منفعت در اين است كه در اوّلى هيچ گونه تصرفى براى ديگرى جايز نيست؛ اما در دومى تنها احداث مثل آنچه قبلاً احداث گرديده، مانند حفر چاه يا قنات در محدوده حريم منفعت، جايز نيست؛ ليكن احياى آن به كشاورزى يا بناى ساختمان جايز است.

براى تعيين قلمرو حريم عين مال به عرف و متعارف هر منطقه ـ با توجه به موقعيت و شرايط مكانى و منطقه‌اى ـ رجوع مى‌شود و ضابطه كلّى آن عبارت است از محدوده‌اى كه بهره‌بردارى كامل

• (1)ايضاح الفوائد 2/ 232
• (2)الانوار اللوامع 11/ 166 ؛ جواهر الكلام 38/ 34 ـ 36
• (3)تذكرة الفقهاء (ق) 2/ 414 ؛ جامع المقاصد 7/ 26 ؛ تحرير الوسيلة 2/ 202