يكى از اسباب ترجيح روايتى بر روايتى ديگر در فرض تعارض مى‌باشد(4)( --> تعادل و تراجيح).

( --> خبر واحد)

حديث مُضطَرب: از اقسام خبر واحد.

اين عنوان از اصطلاحات علم درايه است.

به حديثى مضطرب اطلاق مى‌كنند كه متن يا سند آن و يا هر دو، مختلف و متفاوت نقل شده باشد؛ خواه از يك راوى يا بيشتر. اضطراب در سند، مانند اينكه راوى گاه سند را مثلاً از پدر، از جدش نقل كند و گاه از جدش بدون واسطه و گاهى از غير آن دو، و اضطراب در متن، مانند اينكه حديث را يك بار به گونه‌اى (مثلاً با زيادى) و يك بار به گونه‌اى ديگر (با نقصان) نقل كند.

اضطراب از اسباب ضعف حديث به شمار مى‌رود، به شرط آنكه هر دو حديث از لحاظ صحّت و غير آن، برابر باشند و يكى بر ديگرى ترجيح نداشته باشد؛ و در صورت ترجيح، مانند اينكه راوى يكى اضبط( --> اضبط)از راوى ديگرى باشد، روايت اضبط مقدم مى‌شود.(1)البته در جايى كه اضطراب موجب اختلاف در حكم يا خدشه در سند روايت نگردد و حديث، ديگر شرايط صحّت را داشته باشد، حجّت خواهد بود و به مفاد آن عمل مى‌شود.(2)

( --> خبر واحد)

حديث مُضمَر: از اقسام خبر واحد.

حديث مضمر ـ كه از اصطلاحات علم درايه است ـ به حديثى اطلاق مى‌شود كه نام معصوم عليه السّلام از آن حذف و ضمير غايب جايگزين آن شده باشد، مانند تعبيرهاى «سَئَلْتُهُ» يا «قُلْتُ لَهُ».

• (1)وصول الاخيار/ 112 ـ 113 ؛ نهاية الدراية (سيد حسن صدر)/ 224
• (2)الدراية (شهيد ثانى)/ 53 ؛ مقباس الهداية 1/ 387 .
• (4)اصول الفقه 2/ 221 .