نشنيده، ليكن بدون واسطه از وى نقل كرده باشد و يا با واسطه نقل كرده، امّا واسطه را فراموش كرده و به فراموشى تصريح نموده و يا از روى عمد يا سهو آن را نياورده باشد و يا واسطه را با ابهام ذكر كرده باشد، مانند تعبير «عن رجلٍ» يا «عَن بعض اصحابنا»؛ واسطه حذف شده يكى باشد يا بيشتر.(1)
بنابر تصريح برخى، ارسال و حذف واسطه از سلسله سند حديث در حال اختيار و بدون عذر، مانند فراموشى، مكروه يا حرام است.(2)
آيا حديث مرسل مطلقاً، معتبر و قابل استناد است، يا تنها در صورتى كه مؤيد به كتاب يا سنّت متواتر، يا مطابق عموم آن دو و يا دليل عقلى باشد، يا نزد فقها پذيرفته شده باشد، يا ارسال كننده فردى باشد كه جز از ثقه يا عادل روايت نمىكند، مانند ابن ابى عمير، صفوان بن يحيى و احمدبن ابى نصر؟ مسئله اختلافى است.(3)
( --> خبر واحد)
حديث مرفوع
حديث مَرفوع: از اقسام خبر واحد.
حديث مرفوع ـ از اصطلاحات علم درايه و ـ در دو معنا به كار رفته است:
1. حديثى كه يك ـ يا بيشتر از يك ـ راوى آن از ميانه يا آخر سند آن افتاده باشد، با تصريح به لفظ رفع، مانند آنكه گفته شود:«روى الكلينى عن على بن ابراهيم، عن ابيه، رَفَعَهُ عن ابى عبداللّه عليه السّلام»اين نوع رفع، مصداق حديث مرسل( --> حديث مرسل)است.
2. حديثى كه آخر سند آن به قول يا فعل و يا تقرير معصوم عليه السّلام اضافه شود؛ خواه در سند آن ارسال باشد يا نباشد، مانند اينكه صحابى امام بگويد: امام صادق عليه السّلام چنين فرمود يا ديدم امام چنين كارى كرد يا من در محضر امام فلان كار را كردم و آن حضرت انكار نكرد. حديث مرفوع به معناى دوم از اقسام مشترك بين چهار قسم اصلى حديث است.(1)
( --> خبر واحد)
(1)وصول الاخيار/ 106 ؛ نهاية الدراية (سيدحسن صدر)/ 189
(1)وصول الاخيار/ 103 ـ 104 ؛ نهاية الدراية (سيدحسن صدر)/ 182 ـ 183 .