حَبّه: يك دانه جوِ متوسط، نه بزرگ و نه كوچك.

حبّه واحد وزن، برابر يك سوم قيراط است.(1)براى تعيين وزن درهم و دينار گفته‌اند: هر درهم شش دانق و هر دانق هشت حبّه جو متوسط است. در نتيجه وزن يك درهم برابر 48 دانه جو خواهد بود. وزن يك دينار، يك درهم و سه هفتم درهم است. در نتيجه، وزن يك دينار برابر 68 حبّه و چهار هفتم حبّه خواهد بود.

مبناى توزين درهم( --> درهم)و دينار( --> دينار)در باب زكات و نيز ديات اين وزن است.(2)

حَبيس: عين مملوكى كه منافعش براى جهتى ياعنوانى حبس شده‌است(-->حبس).

حَتْف اَنف: مردن به مرگ طبيعى.

حتف به معناى مرگ و انف به معناى بينى است. كاربرد تركيبى اين دو واژه به صورت«حتف انفه»اصطلاحى است براى كسى كه به مرگ طبيعى ـ بدون كشته يا غرق شدن و مانند آن ـ بميرد( --> مرگ).

حج: آهنگ خانه خدا كردن براى به جا آوردن مناسك ويژه در موسم خاص.(1)

عنوان حج، بابى مستقل در فقه است كه از احكام آن در اين باب به تفصيل سخن گفته‌اند.

حكم:حج از اركان اسلام است و بر هر مكلّفى در طول عمر با دارا بودن شرايط آن، يك بار واجب مى‌شود. به حج واجب به اصل شرع ـ و نه با نذر و مانند آن ـ از اين جهت كه از اركان دين است «حَجّة الاسلام»( --> حجة الاسلام)گويند.(2)

وجوب حج فورى است؛ بدين معنا كه در نخستين سال استطاعت( --> استطاعت)بايد انجام گيرد و در صورت عدم امكان، در سال بعد به جا آورده مى‌شود و تأخير آن از سال استطاعت بدون عذر، گناه كبيره( --> گناه كبيره)است.(3)

حج گاه با نذر، عهد، قسم، بطلان حج پيشين و اجير شدن جهت نيابت، واجب

• (1)جواهر الكلام 31/ 135
• (1)جواهر الكلام 17/ 220
• (2)15/ 174 ـ 175 .
• (2)220 ـ 223
• (3)223 ـ 225