حاجت: نياز.

هرچند حاجت در معناى ضرورت نيز به كار رفته، ليكن اعم از آن است؛ زيرا ضرورت مرتبه شديد حاجت است. در اين مقاله به احكام حاجت به معناى اعم اشاره مى‌شود نه مرادف ضرورت و اضطرار.(1)از اين عنوان در بسيارى ابواب فقهى از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهى از منكر، تجارت، دين و نكاح سخن رفته است.

درخواست حاجت از خداوند:مستحب است انسان حاجتهاى خود را از خداوند بخواهد و آنها را يكايك نام ببرد؛ هرچند خداوند به همه آنها آگاه است.(2)ذكر صلوات قبل و بعد از طلب حاجت و توسّل به محمّد و آل محمّد صلّى اللّه‌ عليه و آله هنگام طلب حاجت از آداب دعا است( --> دعا).

وضو گرفتن(3)و نيز غسل كردن(4)جهت طلب حاجت مستحب است. از نمازهاى مستحب، نماز حاجت است(5)( --> نماز حاجت).

برآوردن حاجت مؤمن:قضاى حاجت مؤمن و تلاش در برآوردن آن مستحب مؤكّد است(6)و بر اعمالى همچون حج مستحب، اعتكاف، آزاد كردن بنده و طواف مستحب رجحان دارد.(7)قطع طواف ـ بنابر قول به حرمت قطع آن ـ براى قضاى حاجت مؤمن جايز است.(8)

ديگر احكام:قرض گرفتن جز هنگام نياز(9)و نيز دست نياز به سمت نوكيسه بردن مكروه است.(10)انداختن تحت الحنك عمامه( --> تحنيك)براى كسى كه پى حاجتى مى‌رود مستحب مؤكد است.(11)

حاجى --> حج

حاذق --> مهارت

حارس --> نگهبانى

• (1)جواهر الكلام 29/ 88 و 36/ 401 ؛ مستند العروة (الصلاة) 2/ 367
• (10)مستند الشيعة 14/ 28
• (11)جواهر الكلام 8/ 251 .
• (2)كشف الغطاء 3/ 496
• (3)جواهر الكلام 1/ 12
• (4)5/ 54 ـ 55
• (5)12/ 176 ـ177
• (6)وسائل‌الشيعة 16/ 357
• (7)369
• (8)مهذّب الاحكام 14/ 83
• (9)الحدائق الناضرة 20/ 104 ـ 105