حائر: محدوده‌اى از حرم امام حسين عليه السّلام.

اقوال فقها در تعيين حدود حائر مختلف است:

1. محدوده‌اى كه ديوار روضه شريف و مسجد بر آن احاطه دارد.(1)

2. محدوده زير گنبد مقدّس.

3. محدوده زير گنبد و بناهاى قديمى (مانند رواق، قتلگاه وخزانه) محيط بر آن.

4. آنچه ديوارهاى صحن بر آن احاطه دارد؛ شامل صحن از چهار طرف و ساختمانهاى متّصل به قبّه منور و مسجد پشت سر آن.(2)

برخى گفته‌اند: قدر متيقّن از حائر گرداگرد قبر شريف به مساحت 25 ذراع است.(3)برخى ديگر حائر را محدوده‌اى دانسته‌اند كه امروزه نزد عرف ـ در مقابل رواق و صحن ـ به آن حرم گفته مى‌شود و قدر متيقّن آن، محدوده‌اى است كه ديوار روضه شريف بر آن احاطه دارد. مسجد پشت سر مقدّس نيز داخل اين محدوده است.(4)از اين عنوان در باب صلات سخن گفته‌اند.

حكم:بنابر مشهور، حائر حسينى از جمله چهار مكانى است كه مسافر مخيّر است نمازهاى چهار ركعتى را در آنها تمام يا قصر بخواند؛(5)هرچند تمام خواندن افضل است.(6)برخى، حكم تخيير را در تمام شهر كربلا ثابت دانسته‌اند.(7)برخى ديگر حكم ياد شده را در حرم جارى دانسته و درباره حرم چهار احتمال ذكر كرده‌اند: شهر كربلا؛ محدوده صحن؛ محدوده رواق و آنچه كه حرم شريف را در بر مى‌گيرد؛ و محدوده‌اى كه امروزه حرم ناميده مى‌شود، و قدر متيقّن از لفظ حرم را همين احتمال دانسته‌اند. در نتيجه حكم را تنها در همين محدوده ثابت دانسته و خارج حرم ـ به مفهوم امروزى ـ حتّى رواق را مشمول آن ندانسته‌اند.(8)

• (1)كتاب السرائر 1/ 342
• (2)بحار الانوار 89/ 89 ـ 90 و 101/ 117 ؛ الانوار الحيريّة/ 89 ـ 91؛ الحدائق الناضرة 11/ 465
• (3)كشف الغطاء 3/ 347
• (4)صلاة المسافر (سيد ابوالحسن اصفهانى)/ 203 ـ 204
• (5)الحدائق الناضرة 11/ 462 ـ 463
• (6)جواهر الكلام 14/ 329
• (7)العروة الوثقى 3/ 516 ـ 517
• (8)مستند العروة (الصلاة) 8/ 418 ـ 420 .