چوپان: شبان، گله بان.

از آن به مناسبت در بابهاى صلات، حج، اجاره، ضمان و حدود سخن گفته‌اند.

صلات:چوپانى كه براى چرانيدن گوسفندان مكانى معيّن ندارد و پيوسته در سفر است، نمازش تمام و روزه‌اش صحيح است.(1)

حج:از مناسك حج، بيتوته در منى، شبهاى يازدهم و دوازدهم و براى برخى، سيزدهم ذيحجّه است. بعضى، از جمله چوپانى كه چارپايانش در شب نياز به چريدن دارند از اين حكم استثنا شده‌اند. برخى گفته‌اند: جواز ترك بيتوته براى چوپان مشروط به نبودن وى در منى هنگام مغرب است، وگرنه، بر وى نيز بيتوته واجب خواهد بود؛ ليكن در مقابل، گروهى ديگر ملاك جواز ترك بيتوته را نيازمندى چارپايان به چريدن در شب دانسته‌اند. بنابر اين، در صورت نياز، ترك بيتوته مطلقا جايز است.(2)

نيز از مناسك حج، رمى جمرات( --> رمى جمره)است كه بايد در روز انجام گيرد و رمى در شب كفايت نمى‌كند،مگر براى صاحبان عذر كه چوپان از آن جمله شمرده شده است.(3)

احرام بستن براى ورود به مكّه واجب است؛ ليكن كسانى مانند چوپان كه به اقتضاى كارشان دائم در ترددند، از اين حكم مستثنا هستند.(4)

اجاره:چوپانى كه براى چرانيدن تعدادى مشخص از گوسفندان ـ مثلاً صد گوسفند موجود ـ اجير شده، موجر نمى‌تواند گوسفندانى ديگر يا بيشتر از تعداد موجود را براى چرانيدن به چوپان تحميل كند و در صورت تلف شدن همه يا بعض گوسفندان، عقد در صورت نخست، كلاًّ و در صورت دوم نسبت به همان بعض باطل مى‌شود و مالك نمى‌تواند گوسفندانى ديگر را جايگزين آنها كند؛ چنان كه بر چوپان چرانيدن بچه‌هاى آن گوسفندان كه بعدها به دنيا مى‌آيند نيز واجب نخواهد بود؛ ليكن اگر عقد اجاره مطلق باشد، تعداد نيز مشخّص نباشد، چرانيدن آن تعداد از گوسفندان كه بر حسب متعارف يك چوپان مى‌چراند، بر اجير واجب است؛

• (1)جواهر الكلام 14/ 268 ؛ العروة الوثقى 3/ 453 و 459
• (2)الحدائق الناضرة 17/ 303 ؛ جواهر الكلام 20/ 12 ـ 13 ؛ تحريرالوسيلة 1/ 454
• (3)الحدائق الناضرة 17/ 307 ـ 308 ؛ جواهر الكلام 20/ 20
• (4)كشف اللثام 5/ 304 ؛ جواهر الكلام 18/ 448 ـ 449