چكاوك[= قُبَّرَه؛ قُنْبَرَه]: كاكلى.

چكاوك پرنده‌اى است خوش آواز كه كمى بزرگ‌تر از گنجشك است و تاج بر سر دارد.(1)

از آن به مناسبت در باب حج و اطعمه و اشربه نام برده‌اند.

كشتن و نيز خوردن گوشت چكاوك مكروه است.(2)در بعضى روايات ـ از آن جهت كه اين پرنده در تسبيح خود بر دشمنان اهل بيت عليهم السّلام لعن مى‌فرستد ـ از ناسزا گويى و بازيچه قرار دادن آن براى كودكان نهى شده است.(3)

كشتن چكاوك در حال احرام موجب ثبوت كفّاره( --> كفّاره)، و كفّاره آن بنابر مشهور يك مُدّ طعام است. مقابل مشهور قول به وجوب يك گوسفند است.(4)

( --> پرنده)

چكمه --> خُفّ

چلپاسه --> وزغ

چموشى: حالت سركشى و ناآرامى حيوان.

از آن به مناسبت در بابهايى نظير صلات، تجارت، ضمان و صيد و ذباحه سخن رفته است.

كسى كه ناگزير از خواندن نماز بر چارپا همچون اسب است بايد قبله را رعايت كند. اگر حيوان به جهت چموشى او را از قبله منحرف نمايد، در صورت عدم امكان توجّه به قبله نماز صحيح است، هرچند مدّت انحراف طولانى باشد.(1)

چموشى حيوان ـ در حدّ عدم يا دشوار بودن اصلاح پذيرى آن ـ عيب به شمار مى‌رود و موجب ثبوت خيار عيب( --> خيار عيب)است. از اين رو، هرگاه مركبى خريدارى يا اجاره شود، سپس معلوم گردد كه چموش است، خريدار يا مستأجر مى‌تواند معامله را برهم زند(2)و سوار شدن آنان بر حيوان براى مهار كردن چموشى آن، تصرّفِ مُسقِط خيار به شمار نمى‌رود.(3)

اگر حيوان چموشى به كسى صدمه بزند با كوتاهى صاحب آن در مهار و حفظ كردن حيوان، صاحبش ضامن است.(4)چنانچه رو به قبله كردن حيوان چموش

• (1)لغت نامه دهخدا
• (1)قواعد الاحكام 1/ 253 ؛ ذكرى الشيعة 3/ 193 ؛ جواهرالكلام 7/ 426
• (2)مستند الشيعة 15/ 91 ؛ جواهر الكلام 36/ 313
• (2)تذكرة الفقهاء 11/ 203 ؛ المهذّب 1/ 487 ؛ جامع الشتات 2/ 84
• (3)وسائل الشيعة 23/ 395
• (3)تذكرة الفقهاء 11/ 124
• (4)المبسوط 1/ 340 ؛ جواهر الكلام 20/ 244 .
• (4)مجمع المسائل 2/ 102