جهت: سَمت.

آنچه را كه متحرك با حركت خود آن را قصد مى‌كند، جهت گويند؛ خواه حسّى باشد يا معنوى.

از احكام آن در بابهاى طهارت، صلات، حج، وقف و وصيّت سخن گفته‌اند.

جهت كعبه:قبله كسانى كه كعبه را مى‌بينند خود كعبه است؛ امّا قبله كسانى كه دور از مسجد الحرام زندگى مى‌كنند بنابر قول بسيارى از فقها جهت كعبه مى‌باشد(--> قبله). كلمات فقها در مراد از جهت مختلف است. سمتى كه كعبه در آن است و سمتى‌كه گمان مى‌رود كعبه در آن باشد از جمله آنها است.(1)

وقف بر جهت:وقف به اعتبار موقوفٌ عليه به وقف خاص و وقف عام تقسيم مى‌شود. از مصاديق وقف عام، وقف بر جهت عام ـ مانند مساجد و مدارس ـ است(2)(--> وقف).

وقف بر جهت حرام، مانند وقف مالى براى تدوين يا ترويج كتب ضالّه(--> كتب ضالّه)، همچنين وقف مالى براى كليسا جهت تعمير يا فرش كردن و مانند آن صحيح نيست. البته مورد آخر از كافر صحيح است.(3)

وصيّت براى جهت:وصيّت كردن براى جهت عام، مانند فقرا، سادات، ساختن مساجد، مدارس و بازسازى مشاهد مشرّفه(--> مشاهد مشرّفه)صحيح است و نيازى به قبول طرف و حتى اذن حاكم شرع نيست.(4)

جهات چهارگانه (شمال، جنوب، شرق و غرب):چنانچه آب براى وضو يا غسل يافت نشود، جست و جو از آن در آبادى تا حدّ يأس از وجود آن، و در بيابان به قول مشهور، در زمين ناهموار به اندازه بُرد يك تير (حدود دويست گام) و در زمين هموار به اندازه برد دو تير از چهار جهت واجب است(5)(--> تيمّم).

به قول مشهور، با فقدان علم و نيز ظن به قبله و وسعت وقت به سمت هر يك از چهار جهت يك نماز گزارده مى‌شود.(6)

نماز گزاردن بين قبرها بنابر مشهور مكروه است؛ مگر آنكه بين نماز گزار و قبر

• (1)مستمسك العروة 5/ 176 ـ 179
• (2)تحرير الوسيلة 2/ 70
• (3)71
• (4)الروضة‌البهية 5/ 19 ـ 20
• (5)جواهرالكلام 5/ 79ـ 80
• (6)7/ 409