مُحرم در مقام وعده بگويد: «واللّه‌ اين كار را بايد انجام دهم» گفتن چنين جمله‌اى ـ كه متصف به صدق و كذب نمى‌شود ـ در حال احرام، حرام نيست.(2)

ستايش كردن از كسى كه استحقاق آن را ندارد، چنانچه با جمله خبرى باشد حرام است؛ زيرا مصداق دروغ است. اما اگر با جمله انشايى باشد به تصريح برخى، حرام نيست، مگر آنكه عنوان حرام ديگرى بر آن صادق باشد، مانند ستايش كردن از كسى كه بيزارى جستن از او واجب است.(3)

(--> انشاء)

جمله خبرى: مقابل جمله انشايى.

در معنا و مفاد (موضوعٌ له) جمله خبرى اختلاف است. مشهور، جمله خبرى را جمله‌اى دانسته‌اند كه براى دلالت بر ثبوت يا عدم ثبوت نسبت بين دو چيز در واقع وضع شده باشد، كه در صورت مطابقت نسبت كلامى با واقع، جمله متصف به صدق و در صورت عدم مطابقت، متصف به كذب مى‌شود.

برخى، تعريف مشهور را نپذيرفته و گفته‌اند: جمله خبرى براى دلالت بر قصد حكايت و اِخبار از ثبوت نسبت يا عدم ثبوت آن در واقع وضع شده است، نه براى دلالت بر ثبوت يا عدم ثبوت نسبت بين دو چيز در واقع.

بنابر اين تعريف، جمله خبرى ـ به لحاظ دلالت وضعى خود ـ متصف به صدق يا كذب نمى‌شود؛ چرا كه در اين صورت، مفاد جمله خبرى همچون جمله انشايى(--> جمله انشايى)ابراز امرى نفسانى (قصد حكايت) است؛ هرچند در متعلّق ابراز با يكديگر تفاوت دارند. در جمله خبرى اگر متعلّق حكايت (محكىٌ عنه) مطابق با واقع باشد، متعلّق و به تبع آن جمله متصف به صدق، و اگر مطابق نباشد، متصف به كذب مى‌شود.(1)عنوان ياد شده در اصول فقه به كار رفته است.

كاربرد جمله خبرى در مقام بيان حكم شرعى مانند« ...تَغتَسِل، تُعيدُ الصَّلاةَ، يَتَوَضَّأ، إذا حالَ الحَولُ اَخرَجَ زكاتَه»بدون شك به معناى اِخبار از وقوع فعل توسط

• (1)محاضرات فى اصول الفقه 1/ 95 ـ 98
• (2)المعتمد فى شرح المناسك 2/ 166
• (3)مصباح الفقاهة 1/ 425 ـ 426 .