قصاص:گروهى كه به اشتراك فردى را كشته‌اند، اولياى مقتول مى‌توانند همه آنان را قصاص كنند؛ ليكن بايد مازاد بر ديه مقتول را به آنان بازگردانند. بنابر اين، اگر قاتلان سه نفر باشند، ولىّ دم مى‌تواند هر سه نفر را قصاص كند و بكشد؛ ليكن بر عهده او است كه به هر يك از آنان دو سوم ديه را بپردازد.(11)حكم ياد شده در قصاص اعضا نيز جارى است.(12)

(--> جمعيّت)(--> اجتماع)

جَمال--> زيبايى

جمجمه: محفظه استخوانى سر كه مغز را احاطه كرده است.

ازآن درباب قصاص وديات نام برده‌اند.

آسيب زدن به جمجمه مسلمانى كه منجر به شكستن آن گردد، موجب ثبوت ديه بر جانى است و ديه آن ده شتر است كه بنابر قول گروهى در فرض خطا، دو شتر ماده يك ساله(--> بنت مخاض)و دو شتر نر دو ساله(--> ابن لبون)و سه شتر ماده دو ساله(--> بنت لبون)و سه ماده شتر سه ساله(--> حِقّه)و در فرض شبه خطا، سه حِقّه، سه بنت لبون و چهار شتر آبستن(--> خَلِفَه)خواهد بود. از شكستن جمجمه به هاشمه تعبير مى‌شود(1)(--> هاشمه).

ديه شكستن جمجمه كه جراحت آن(--> جراحت)به پرده مغز رسيده ـ و از آن به مأمومه يا آمّه(--> آمّه)تعبير مى‌كنند ـ يك سوم ديه كامل است.(2)

بنابر قول مشهور، در هاشمه و مأمومه، در صورت عمدى بودن جنايت، قصاص ثابت نيست، بلكه تنها ديه ثابت است.(3)

جَمرات ثلاث --> جمره

• (1)مفتاح الكرامة 21/ 374 ـ 375 ؛ رياض المسائل 14/ 313 ؛ مجمع المسائل 3/ 259
• (11)42/ 66
• (12)70 ـ 71 .
• (2)جواهر الكلام 43/ 334
• (3)رياض المسائل 14/ 155 .