اسباب قهرى تملّك عبارتند از: مرگ كه سبب انتقال قهرى مال ميّت به ورثه او مى‌گردد(-->ارث)و ارتداد كه اموال مرتد با شرايطى به طور قهرى به ورثه او منتقل مى‌شود(-->ارتداد).

ب ـ تملّك كننده:در تملّك كننده اهليّت شرط است. انسان حتى جنينِ در رحم مادر، صلاحيت تملّك دارد؛ از اين‌رو، جنين ارث مى‌برد به شرط آنكه زنده به دنيا آيد(-->اهليّت).

تمليك

تَمليك: مالى را به ملك ديگرى در آوردن.

از آن در بابهاى عقود نظير تجارت، قرض، رهن، صلح ، مضاربه و هبه سخن رفته است.

حكم تكليفى:تمليك به معناى فراهم كردن اسباب آن امرى مباح است، ليكن گاهى به سبب عارضه‌اى مستحب مى‌شود، مانند صدقه(-->صدقه)يا وام دادن به مؤمن نيازمند(-->قرض)و گاهى حرام مى‌شود، مانند خريد و فروش بعد از اذان روز جمعه در صورت وجوب نماز جمعه(-->نماز جمعه)و در پاره‌اى موارد واجب مى‌گردد، مانند تمليكى كه در عقد لازم شرط شود و يا به سبب نذر و عهد يا قسم بر انسان واجب گردد.

اركان تمليك:اركان تمليك عبارت است از تمليك كننده، قبول كننده تمليك، مورد تمليك و سبب تمليك. در تمليك كننده و قبول كننده تمليك، اهليّت براى تمليك و تملّك شرط است(-->اهليّت).

مورد تمليك يا عين خارجى است، مانند زمين و خانه و يا منفعت، مانند سكونت در خانه و يا انتفاع، مانند استفاده از مال عاريه‌اى، از قبيل ظرف.

سبب تمليك عبارت است از عقد(-->عقد). عقد يا معاوضى است؛ بدين معنا كه تمليك در مقابل عوض صورت مى‌گيرد، مانند بيع(-->بيع)و اجاره(-->اجاره)و يا غير معاوضى (مجّانى و بدون عوض)، مانند هبه(-->هبه)، صدقه و عاريه(-->عاريه).

آثار تمليك:اثر تمليك، جواز هر نوع تصرف مشروع در مال مملوك، از قبيل فروختن، بخشيدن و قرض دادن است.