حكم:تكبيرة الإحرام، جزء واجب ركنى نماز است؛ از اين‌رو، ترك آن ـ چه عمدى و چه سهوى(2)ـ و نيز بنابر مشهور، زيادى عمدى و سهوى آن ـ به معناى گفتن تكبيرى ديگر به نيّت افتتاح نماز با آن ـ موجب بطلان نماز است.(3)بسيارى از معاصران، زيادى سهوى آن را مبطل ندانسته‌اند.(4)

بنابر قول به بطلان نماز به زيادى تكبير، براى شروع نماز بايد تكبير سومى گفته شود و گفتن تكبير دوم كه موجب بطلان نماز شده كافى نيست.(5)

كيفيت:صورت تكبيرة الإحرام عبارت است از گفتن{اَللّهُ أَكْبَر }به طور صحيح. گفتن هم معناى آن به عربى يا ترجمه آن به هر زبانى كفايت نمى‌كند.(6)

بنابر قول اكثر، تلفظ «اكبر» با الف و لام (الاكبر) موجب بطلان نماز مى‌شود؛ بلكه بر بطلان، حكايت اجماع شده است.(7)چنان‌كه بسيارى از فقها افزودن هر نوع پسوندى به «اكبر» كه كبريايى و عظمت خداوند را بيان مى‌كند، ـ مانند{اللّهُ أَكْبَرُ مِنْ كُلِّ شَى‌ء }يا{مِنْ أَنْ يُوصَف }ـ را مبطل نماز دانسته‌اند.(8)

در بطلان نماز به اِشباع فتحه «با» به‌گونه‌اى كه توليد حرف الف گردد(اللّهُ أَكْبار)اختلاف است.(9)

احكام:تلفظ درست تكبيرة الإحرام و فراگيرى صحيح آن در صورت ندانستن، واجب است. در ضيق وقت يا ناتوانى از تلفظ صحيح آن، در حدّ توان، هرچند با غلط، بايد آن را ادا كند.(10)البتّه در فرض امكانِ تلقينِ صحيحِ آن از سوى ديگرى، تلقين(-->تلقين)مقدّم بر اداى غلط يا ترجمه آن است.(11)شخص لال در حدّ امكان بايد تكبيرة الإحرام را بگويد و اگر هيچ توانى بر اداى آن ندارد، به قصد تكبير اشاره كند. برخى، در اين فرض حركت دادن زبان را نيز واجب دانسته‌اند.(12)

آنچه در نماز شرط است ـ مانند طهارت، پوشش، قيام، استقرار، استقبال، ترتيب (گفتن{أَكْبَر }بعد از{اللّه }) و موالات بين حروف و كلمات ـ در تكبيرة الإحرام نيز همانند ساير اجزاى نماز، شرط است.(13)

در فرض گفتن تكبيرات افتتاح(-->تكبيرات افتتاح)توسط نماز گزار، به قول مشهور، يكى از آنها را به نيّت

• (10)جواهر الكلام 9/ 208 ـ 209 ؛ مستمسك العروة 6/ 65 ـ 67
• (11)مستمسك العروة 6/ 67
• (12)جواهر الكلام 9/ 211 ـ 213 ؛ توضيح المسائل مراجع 1/ 557 م 953
• (13)جواهر الكلام 9/ 213 و 222 ؛ العروة الوثقى 1/ 628
• (2)جواهر الكلام 9/ 201
• (3)201 و 220 ؛ مستمسك العروة 6/ 52 ـ 54
• (4)العروة الوثقى (و حواشى) 1/ 626 ؛ العروة الوثقى (ج) 2/ 462
• (5)جواهر الكلام 9/ 222 ؛ العروة الوثقى 1/ 626
• (6)جواهر الكلام 9/ 205 ـ 206 ؛ العروة الوثقى 1/ 627
• (7). جواهر الكلام 9/ 207
• (8). جواهر الكلام 9/ 207
• (9)227 ـ 228 ؛ مستمسك العروة 6/ 60 ـ 61