ناميده مى‌شود ـ خود را در برابر ديگران بزرگ مى‌بيند و ديگران را خوار و حقير مى‌شمارد. از اين عنوان به مناسبت در بابهاى طهارت، صلات، حج و جهاد سخن رفته است.

در آيات و روايات متعدّد از تكبّر به شدّت نكوهش و جايگاه متكبّر، دوزخ دانسته شده است. ضمن آنكه روايات، متكبّران را دورترين مردم به خداوند و بيشترين ساكنان دوزخ بر شمرده‌اند.

كبر ورزى و غرور در برابر خداوند، آيات او، انبيا، جانشينان ايشان، عالمانِ ربّانى و مؤمنان، حرام و از گناهان بزرگ است؛(1)ليكن تكبّر در برابر جبّاران و زورگويان، كافران و بدعتگذاران، عملى پسنديده است و فروتنى در برابر آنان كراهت شديد دارد.(2)

اظهار كبر در ميدان جنگ با دشمن، جايز و مطلوب است؛ از اين‌رو پوشيدن لباس فخر، مانند حرير و ديباج در جنگ جايز مى‌باشد.(3)اهانت كننده به مقدّسات از روى تكبّر، محكوم به كفر است(4)(-->كفر).

از پوشيدن لباس يا بروز رفتار به شيوه متكبّران كه انسان را شبيه و همسان با آنان مى‌سازد در روايات متعدّد نهى شده است. در ذيل به برخى نمونه‌ها كه در كتابهاى فقهى ذكر شده است اشاره مى‌شود.

مستحب است نمازگزار از آنچه منافى با خشوع است و نيز هر عملى كه رنگ و بوى كبر دارد اجتناب ورزد.(5)

توشُّح (پوشيدن لباس به شيوه‌اى خاص) در نماز ـ از آن جهت كه شيوه متكبّران است ـ مَنهىّ و مكروه است(6)(-->توشّح). همچنين پوشيدن لباس متكبّران در نماز(7)و دست بر كمر نهادن به روش آنان در حال قيام،(8)نهادن پاها بر روى يكديگر در حال نشستن(-->تربّع)ـ از آن جهت كه شيوه متكبّران است ـ و راه رفتن متكبّرانه(9)كراهت دارد.

• (1)وسائل‌الشيعة 15/ 374 ؛ جواهرالكلام 13/ 312 ؛ الفقه 93/ 321
• (2)الأقطاب الفقهية/ 100 ؛ كشف الغطاء 1/ 323
• (3)تذكرة الفقهاء 2/ 472 ؛ نهاية الإحكام 1/ 376
• (4)جواهر الكلام 2/ 52
• (5)العروة‌الوثقى 1/ 613
• (6)جواهر الكلام 8/ 239
• (7)العروة الوثقى 1/ 573
• (8)جامع عباسى/ 47
• (9)وسائل الشيعة 11/ 456 ـ 457 .