تعفير

تَعفير:بر خاك نهادن گونه يا طرف پيشانى/ خاك مال كردن(-->خاك مالى).

تعفير به معناى اوّل به مناسبت در باب صلات به كار رفته است.

در سجده شكر(-->سجده شكر)تعفير مستحب است. كلمات فقها نسبت به موضعى كه بر خاك نهاده مى‌شود مختلف است. بسيارى آن را گونه‌ها دانسته‌اند كه ابتدا گونه راست، سپس گونه چپ بر خاك نهاده مى‌شود. برخى دو طرف پيشانى (جبينين) را نيز بر آن افزوده‌اند كه همچون گونه‌ها ابتدا جبين راست، سپس جبين چپ تعفير مى‌گردد.(1)

برخى، گذاشتن مطلق گونه‌ها بر زمين هرچند بر غير خاك را در عمل به استحباب كافى، و نهادن بر خاك را افضل دانسته‌اند؛(2)ليكن برخى در صدق تعفير بر گذاشتن گونه بر غير خاك تأمّل كرده‌اند.(3)

تعقيب

تعقيب: اشتغال به ذكر، دعا و قرآن پس از نماز/ دنبال كردن فرارى(-->فرار).

تعقيب به معناى نخست در باب صلات مورد بحث قرار گرفته و از آن به مناسبت در باب تجارت نيز سخن رفته است.

حكم:تعقيب بويژه پس از نماز صبح تا طلوع خورشيد و پس از نماز عصر و مغرب مستحب است.(1)در روايتى آمده است: در به دست آوردن روزى، تعقيب از مسافرت براى تجارت مؤثّرتر است.(2)

آيا در تحقّق تعقيب، نشستن شرط است يا نه؟ از ظاهر سخنان برخى كه تعقيب را به نشستن پس از نماز تفسير كرده‌اند، شرط بودن آن استفاده مى‌شود؛ امّا برخى به صراحت گفته‌اند: تعقيب در هر حالتى، نشسته يا ايستاده، سواره يا پياده، تحقّق مى‌يابد و نشستن، طهارت، و مانند آن موجب كمال تعقيب است نه شرط آن. برخى نيز گفته‌اند: ملاك در تحقّق تعقيب، هيئت عرفى آن است كه بر حسب حالتهاى مختلف نمازگزاران مانند اختيار و اضطرار، سفر و حضر متفاوت است.(3)

• (1)ذكرى الشيعة 3/ 462 ؛ ذخيرة المعاد 2/ 297 ؛ جواهر الكلام 10/ 241 ـ 242
• (1)الألفية و النفلية/ 129 ؛ جواهر الكلام 22/ 465 ؛ العروة الوثقى 1/ 705
• (2)ذكرى الشيعة3/ 462
• (2)وسائل الشيعة 6/ 429
• (3)جواهر الكلام 10/ 241 ـ 242 .
• (3)جواهر الكلام 10/ 390 ـ 391