تضييع

تَضييع: پايمال كردن، تباه ساختن.

عنوان تضييع در بيشتر موارد با اضافه به حق و مال و در پاره‌اى موارد با اضافه به نماز و حدود به كار رفته و از آن به مناسبت در بابهايى نظير صلات، حج، حجر، وديعه، اجاره، شهادات و حدود سخن گفته شده است.

تضييع مال:تضييع مال به اسراف(-->اسراف)و تبذير(-->تبذير)حرام است. كودكى كه به سنّ بلوغ رسيده است در صورت رشيد بودن، مى‌تواند اختياردار اموال خود باشد. از نشانه‌هاى رشد وى، عدم تضييع مالى است كه جهت آزمايش در اختيار او قرار مى‌گيرد.(1)

تضييع حق:تضييع حقّ ديگرى حرام و در حقوق مالى ضمان‌آور است؛(2)از اين‌رو، اگر فرد امينى در نگهدارى مال امانتى كوتاهى كند تا تلف شود ضامن خواهد بود(-->امانت).

كسى كه فرزندان صغيرى دارد با ديدن نشانه‌هاى مرگ در خود واجب نيست براى ايشان قيّم تعيين كند مگر آنكه ترك آن موجب ضايع شدن حقوق و اموال آنان گردد.(3)

اگر نذر زن يا اجير كردن خود جهت شير دادن كودكى موجب تضييع حقّ شوهر گردد، صحّت نذر يا اجاره منوط به اجازه شوهر است.(4)

شهادت به باطل از مصاديق تضييع حق، و حرام است؛(5)چنان‌كه سوگندى كه با آن حقّى از مسلمان پايمال شود حرام مى‌باشد.(6)

تضييع نماز:تضييع نماز يعنى تأخير آن تا آخر وقت ـ به‌گونه‌اى كه زمان براى به‌جا آوردن فريضه كفايت نكند ـ و يا تا خارج شدن تمامى وقت، حرام است. همچنين تضييع به تأخير نماز واجب از اوّل وقت آن بنابر قول به عدم جواز تأخير از اوّل وقت مگر به جهت عذر؛(7)البتّه بنابر قول به جواز تأخير، اين نوع تضييع بدون عذر مكروه است(-->اوّل وقت).

تضييع حدود:ضايع كردن حدود الهى به ترك اقامه آن با فراهم بودن شرايط، حرام است.(8)

• (1)الحدائق الناضرة 20/ 351
• (2)مستند الشيعة 17/ 353
• (3)العروة الوثقى 1/ 371 ؛ مستمسك العروة 4/ 11. 12
• (4)مناسك حج (سيدمحمد روحانى)/ 49؛ المسائل‌المنتخبة (سيدمحمد روحانى)/ 270
• (5)مجمع المسائل 3/ 150
• (6)توضيح المسائل (بهجت) (عربى)/ 507
• (7)الحدائق الناضرة 6/ 20 و 26
• (8)المهذب 2/ 518 .