در تعريف ترجيع است. ديگر اقوال در مسئله عبارت است از: تكرار تكبير، علاوه بر تكرار شهادتين؛ تكرار فصلى از اذان افزون بر شمار معيّن آن فصل؛ تكرار شهادتين با صداى بلند پس از آهسته گفتن آن يا بلند يا آهسته گفتن شهادتين در هر دو مرحله؛ و اعاده شهادتين با صداى بلند بعد از آهسته گفتن آن. از ترجيع بدين معنا در باب صلات سخن رفته است.

از منظر عامّه، ترجيع در اذان به معناى آخرى يا مباح است و يا مستحب؛ ليكن نزد شيعه اماميّه اگر به قصد مشروعيت ادا شود به همه تعاريف آن، حرام است؛ بلكه گفتن آن به قصد جزئى از اذان موجب بطلان اذان مى‌شود؛ امّا در اينكه بدون قصد مشروعيت يا جزئيت حرام است يا مكروه، اختلاف است. اگر تكرار به جهت حاجتى همچون اعلام و اِخبار براى جمع شدن مردم جهت اقامه نماز باشد جايز است.(1)

مفهوم دوم:از آن به مناسبت در باب تجارت سخن رفته است.

تعدادى از فقها غنا را به آواز مشتمل بر ترجيع ـ كه مناسب با مجالس لهو است ـ تعريف كرده‌اند(2)(-->غنا).

ترحّم

ترحُّم: درخواست رحمت.

از آن به مناسبت در باب طهارت ياد شده است.

ترحم بر ميّت پس از دفن وى مستحب است و بهتر است در قالب دعاى ذيل باشد كه از امام باقر عليه السّلام روايت شده است:{اَللّهُمَ جافِ الأَرْضَ عَنْ جَنْبَيْهِ وَ أَصْعِدْ اِلَيكَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْكَ رِضْواناً وَ أَسْكِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِكَ ما تُغْنِيهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواكَ. }(1)

بنابر مضمون برخى روايات، همان‌گونه كه فرد زنده از دريافت هديه مسرور مى‌شود، ترحم بر ميّت و استغفار براى او نيز موجب شادى روح وى مى‌گردد.(2)از مكروهات تشييع جنازه آن است كه مصيبت ديده يا غير او به تشييع كنندگان

• (1)جواهر الكلام 9/ 110 ـ 112 ؛ الموسوعة الفقهية 11/ 176
• (1)جواهر الكلام 4/ 323 ؛ وسائل الشيعة 3/ 190
• (2)جواهر الكلام 22/ 44 ـ 48 .
• (2)وسائل الشيعة 2/ 444