حرام گوشتى كه ذاتاً نجس هستند (سگ و خوك)، همچنين انسان، قابل تذكيه نيستند. حيوانات حرام گوشتى كه پاكند چنانچه از درندگان باشند مانند شير، پلنگ و عقاب بنابر قول مشهور قابل تذكيه‌اند؛ ولى در تذكيه‌پذير بودن مسخ‌شدگان، مانند فيل و ميمون و نيز حيوانات حرام گوشت دريايى، همچنين حشرات داراى خون جهنده (جانوران ساكن در زير زمين) همچون موش و نيز غير آنها از حيوانات حرام گوشت، اختلاف است.(2)

لازم به يادآورى است، تذكيه در حيوانات حرام گوشتى كه خون جهنده ندارند موضوعيت ندارد؛ چه آنكه آنها در هر حال پاك هستند.(3)

تذكيه كننده:در تذكيه كننده به نحو ذبح يا نحر يا شكار در غير ماهى و ملخ، اسلام، عقل و بنابر قولى، ايمان (شيعه دوازده امامى بودن) شرط است. كودك نيز با علم به نحوه تذكيه و قدرت بر آن صحيح است مذكّى باشد.(4)در صحّت تذكيه اهل كتاب(-->اهل كتاب)اختلاف است.(5)

آثار تذكيه:تذكيه حيوانات حلال گوشتِ داراى خون جهنده موجب حلّيت گوشت و طهارت همه اجزاى بدن آنها مى‌گردد و تذكيه حيوانات حلال گوشتى كه خون جهنده ندارند مانند ماهى، هرچند موجب حلّيت آن مى‌شود ليكن طهارت آن از آثار تذكيه به شمار نمى‌رود؛ زيرا در هر حال پاك است. تذكيه حيوانات حرام گوشت موجب طهارت اجزاى بدن آنها مى‌شود؛ از اين‌رو، پوست آنها در غير نماز قابل استفاده است.

راههاى اثبات تذكيه:تذكيه حيوان در صورت عدم علم به آن از چند راه اثبات مى‌شود: در دست مسلمان بودن؛ در بازار مسلمانان بودن(-->بازار)؛ در سرزمين مسلمانان بودن (اگر گوشتى در سرزمين مسلمانان يافت شود محكوم به تذكيه است)(6)و بنابر قول برخى، منقبض شدن در آتش. هرگاه تكه گوشتى در جايى ـ مانند بيابان ـ يافت شود و مذكّى بودن آن مشكوك باشد، نشانه‌اى نيز نداشته باشد، در آتش انداخته مى‌شود اگر منقبض شد حكم به تذكيه آن مى‌گردد.(7)

• (2)جواهر الكلام 36/ 192 ـ 199 و 253 ـ 255
• (3)192
• (4)79 ـ 90 و 167 ـ 180 ؛ مستند الشيعة 15/ 328 ـ 329 و 378 ـ 393 ؛ فقه الصادق 24/ 70 ـ 73
• (5)جواهر الكلام 36/ 80
• (6)مستند الشيعة 1/ 351 ـ 354 ؛ مهذب الاحكام 1/ 323 ـ 329
• (7)جواهر الكلام 36/ 402