مستحب دانسته‌اند: يك بار پس از سلام دادن، بار دوم پس از برآمدن بر منبر قبل از خطبه و بار سوم پس از خطبه. بعضى نيز تحويل ردا را دو بار مستحب دانسته‌اند: يكى پس از نماز براى امام و مأموم و ديگرى پس از برآمدن بر منبر براى امام.(6)

(-->تبديل)(-->نقل)(-->التفات)

تحيّات

تَحيّات: كلمات ويژه در تشهّد آخر نماز.

در روايتى از امام صادق عليه السّلام در تشهّد آخر نماز، ذكرى كه به تحيات معروف مى‌باشد بدين صورت آمده است:{التَّحِياتُ لِلّهِ وَالصَّلَواتُ الطّاهِراتُ الطَّيّباتُ الزّاكِياتُ الغَادِياتُ الرّائِحاتُ السّابِغاتُ النّاعِماتُ لِلّهِ... . }(1)از اين عنوان در باب صلات ياد شده است.

از ذكرهاى مستحب در تشهّد پيش از سلام نماز، ذكر تحيات است كه بعد از شهادتين گفته مى‌شود.(2)

تحيّت

تَحيَّت: سلام كردن/ هر نوع تحيّت.

تحيّت در لغت به معناى دعا براى حيات و بقاى كسى است. سپس استعمال آن در آنچه تحيّت بدان تحقّق مى‌يابد مانند سلام كردن و غير آن، رايج شده، و در شرع در معناى خاص يعنى گفتن{سَلامٌ عَلَيكُم }به كار رفته است.(1)

از آن به مناسبت در باب طهارت و صلات سخن گفته شده است.

حكم:گفتن تحيّت شرعى (سلام عليكم) به مسلمانان، مستحب و جواب آن واجب است(-->سلام)؛ ليكن در انواع ديگر تحيّت مانند{صَبَّحَكُمُ اللّهُ بِالخَيْرِ }كه سلام شرعى محسوب نمى‌شوند، پاسخ آنها به قول مشهور واجب نيست.(2)

در قرآن كريم چنين آمده است: «هرگاه نسبت به شما تحيّتى انجام شود، با تحيّتى بهتر از آن يا همانند آن پاسخ دهيد»(3). بسيارى «تحيّت» به كار رفته در آيه شريفه را به خصوص سلام تفسير

• (1)وسائل الشيعة 6/ 393 ـ 394
• (1)الحدائق‌الناضرة 9/ 68 ؛ مستمسك العروة 6/ 565
• (2)نهاية الإحكام 1/ 502 ؛ جامع المقاصد 2/ 321 .
• (2)جواهر الكلام 11/ 105 ؛ مستمسك العروة 6/ 564
• (3)
• (6)مفتاح الكرامة 5/ 1345 ـ 1346 ؛ جواهر الكلام 12/ 146 .