خريدارى شده، بدون كم و زياد و يا به غير جنس ثمن، به كمتر يا بيشتر از قيمت خريدارى شده بفروشد، صحيح است؛ ليكن اگر بخواهد به مثل بهاى آن به زياده يا نقصان بفروشد، برخى قدما قائل به بطلان آن شده‌اند.(5)

پرداخت بها قبل از موعد آن بر خريدار واجب نيست حتّى با مطالبه فروشنده، چنان‌كه اگر خريدار پيش از موعد بخواهد بها را بپردازد، قبول آن بر فروشنده واجب نيست؛ ليكن پس از رسيدن موعد، فروشنده حقّ خوددارى از قبول ندارد و در فرض امتناع، چنانچه ثمن بدون كوتاهى و تصرّف خريدار تلف گردد، از مال فروشنده رفته و ضمانى متوجّه خريدار نيست. البتّه در فرض امكان رجوع خريدار به حاكم شرع اگر وى رجوع نكند و مال تلف شود آيا در اين فرض نيز ذمّه خريدار برى است يا نه؟ اختلاف است.(6)

اگر فروشنده بگويد: اين كالا را نقد به ده هزار و نسيه به پانزده هزار ريال فروختم به جهت جهالت ثمن بنابر قول منسوب به مشهور معامله باطل است. همچنين اگر در مثال بالا به جاى نقد و نسيه، يك ماهه و دو ماهه بگويد(7)(-->بيع بثمنين).

در معامله طلا و نقره در برابر هم(8)و نيز كالا و بهاى همجنس آن مانند گندم در برابر گندم، نسيه جايز نيست.(9)

بيع نقد

بيع نقد:معامله با كالا و بهاى نقد.

بيع نقد به معامله‌اى اطلاق مى‌گردد كه كالا و بهاى آن (عوضين) مدّت‌دار نيست؛ مقابل بيع نسيه(-->بيع نسيه)و بيع سلف(-->بيع سلف)كه در اوّلى، بها و در دومى، كالا مدّت‌دار است. از اين عنوان در باب تجارت سخن رفته است.

بيع نقد از اقسام بيع است(-->بيع). معامله در دو مورد نقد خواهد بود:

• (4)جواهرالكلام23/ 110 ؛ منهاج الصالحين (خوئى) 2/ 49
• (5)جواهر الكلام 23/ 112
• (6)114 ـ 117
• (7)102 ـ 108 ؛ منهاج الصالحين (خوئى) 2/ 48
• (8)جواهر الكلام 24/ 4 ـ 8 ؛ مسالك الافهام 3/ 332 ـ 333