بيع مرابحه

بيع مُرابَحَه:فروش كالا به بيشتر از قيمت خريد آن.

بيع مرابحه به معامله‌اى اطلاق مى‌گردد كه فروشنده با اعلام بهاى كالاى خريدارى شده، آن را گران‌تر از قيمت خريد بفروشد.(1)از آن در باب تجارت سخن رفته است.

شرايط:در بيع مرابحه فروشنده و خريدار بايد از قيمت خريد (رأس المال)، مقدار سود، مقدار غرامت و نيز هزينه‌هايى كه فروشنده براى حمل و نقل كالا و جز آن، متحمّل شده است آگاهى داشته باشند. بنابر اين اگر فروشنده بگويد اين لباس را به مبلغى كه خريده‌ام به اضافه فلان مقدار سود به تو فروختم، معامله باطل است؛ چون قيمت خريد معلوم نيست.(2)

بر فروشنده واجب است قيمت خريد و هزينه‌هاى پرداختى را صادقانه به خريدار خبر دهد و چنانچه در اِخبار از قيمت خريد دروغ بگويد مشترى ـ بنا به قول مشهور ـ بين فسخ عقد و گرفتن كالا با همان قيمتى كه در عقد، معيّن شده، مخيّر است.(3)

اگر كسى مجموعه‌اى از كالا را به قيمتى بخرد، فروختن بعض آنها به صورت بيع مرابحه صحيح نيست، هرچند هركدام را جدا گانه قيمت گذارى كند، مگر آنكه حقيقت حال را به خريدار اطّلاع دهد.

اگر فروشنده، كالايى را كه به صورت نسيه خريده است بدون آنكه به خريدار خبر دهد، به بيع مرابحه به او بفروشد، در اينكه براى مشترى نيز مشابه مقدار زمانى كه جهت پرداخت قيمت براى فروشنده است، ثابت مى‌شود يا آنكه وى تنها بين فسخ عقد و پرداخت قيمت كالا به صورت نقد، مخيّر مى‌باشد، اختلاف است.(4)

در بيع مرابحه، نسبت دادن سود به رأس المال ـ كه در روايت به بيع ده يازده يا ده دوازده تعبير شده ـ به قول مشهور، مكروه است؛ بدين صورت كه بگويد: اين كالا را به تو در برابر صد تومان و سود هر ده تومان، يك تومان فروختم؛ ليكن اگر بگويد اين كالا را به 110 تومان يا به صد تومان با ده تومان سود فروختم، كراهت برطرف مى‌شود.(5)

• (1)فقه‌الصادق 18/ 223
• (2)الحدائق الناضرة 19/ 200 ـ 201
• (3)207 ؛ جواهر الكلام 23/ 317
• (4)الحدائق الناضرة 19/ 202 ـ 205
• (5)جواهر الكلام 23/ 313 .