دستيابى خريدار اوّل ـ كه از او به طالب يا صاحب عينه تعبير مى‌شود ـ به هفت هزار تومان نقد و دستيابى فروشنده اوّل به سه هزار تومان سود كالاى فروخته شده به نسيه است كه در سررسيد، تحويل بهاى كالا قابل وصول مى‌باشد.(2)

2. طلبكار براى وصول طلب خود از فردى كه توان پرداخت بدهى خويش را ندارد كالايى معيّن را نسيه به او مى‌فروشد؛ سپس همان كالا را به بهايى كمتر نقد از او مى‌خرد تا بدهكار بتواند با پول دريافتى از طلبكار طلب پيشين او را بپردازد.(3)از اين عنوان در باب تجارت سخن رفته است.

بيع عينه درصورتى كه معامله نخست مشروط به انجام دادن معامله دوم نشود، جايز و مشروع است و نسبت به معامله دوم، الزامى بر دو طرف نيست و اگر مشروط گردد، به‌گونه‌اى كه خريدار ملزم به فروختن و فروشنده ملزم به خريدن باشد معامله صحيح نيست.(4)

بيع فضولى -->فضولى

بيع كالى به كالى -->بيع دين به دين

بيع كلّى

بيع كُلّى:داد و ستد كالاى كلّى.

بيع كلّى، مقابل بيع شخصى(-->بيع شخصى)عبارت است از خريد و فروش كالايى كه در وصف، معيّن و مشخّص است ليكن در خارج، كلّى و قابل صدق بر افراد متعدّد مى‌باشد، مانند بيع صد كيلو از آرد موجود در انبار. كلّى يا جزئى بودن ثمن (بهاى كالا) تأثيرى در صدق عنوان بيع كلّى ندارد. عنوان كلّيت در بيع كلّى گاه صفت بيع واقع مى‌شود و گاه صفت مبيع (كالا) و هر دو، به يك معنا است. از اين عنوان در باب تجارت بحث شده است.

اقسام كلّى:كلّى در بيع يا كلّى در ذمّه است، مانند آنكه كسى صد كيلو گندمى را كه از ديگرى طلب دارد مى‌فروشد يا كالايى را با اوصاف مشخّص به صورت نقد يا پيش فروش، معامله مى‌كند(-->بيع سلف)و يا كلّى در خارج. اين نيز يا كلّى

• (1)جواهر الكلام 22/ 208 ؛ مصباح الفقاهة 4/ 280
• (3)نهاية الإحكام 2/ 531
• (4)منية الطالب 3/ 231 ؛ مستند العروة (الزكاة)/ 94 ؛ مصباح الفقاهة 7/ 389 .