اولاد نوفل همچون فرزندان عبدشمس مستحقّ خمس نيستند و زكات بر ايشان حلال است.(1)

در وصيّت مال براى خويشاوندان رسول اللّه صلّى اللّه عليه وآله، اولاد نوفل داخل نيستند وتنها شامل اولاد عبدالمطّلب(-->بنى مطّلب)و هاشم(-->بنى هاشم)مى‌شود.(2)

بنى هاشم

بَنى هاشم:سادات از نسل هاشم، جدّ اعلاى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله.

هاشمى يا بنى‌هاشم بنابر مشهور به افرادى گفته مى‌شود كه از طريق پدر به هاشم بن عبد مناف منتسب هستند.(1)از اين عنوان در بابهاى صلات، زكات، خمس و نكاح سخن رفته است.

هاشمى بودن شخص ـ درصورت محرز نبودن آن ـ به شهادت دو مرد عادل، حكم حاكم يا اشتهار به آن؛ به‌گونه‌اى كه اطمينان‌آور باشد، ثابت مى‌گردد.(2)برخى صرف ادّعاى هاشمى بودن را از كسى كه در موضع تهمت قرار ندارد كافى دانسته‌اند.(3)

زكات واجب ـ اعم از زكات مال(-->زكات)و فطره(-->زكات فطره)ـ بر بنى هاشم حلال نيست مگر آنكه زكات دهنده هاشمى باشد يا آنكه خمس، كفايت آنان را ننمايد. البتّه برخى درصورت دوم تنها در فرض نياز شديد، گرفتن زكات از غير بنى هاشم را جايز دانسته‌اند.(4)

در حلال بودن ديگر صدقات واجب مانند كفّارات(-->كفّاره)بر بنى هاشم اختلاف مى‌باشد، ليكن صدقه مستحب بر آنان حلال است.(5)

عاملان زكات كه از سوى حكومت عهده‌دار جمع‌آورى، نگهدارى و ثبت و محاسبه آن هستند به شرطى استحقاق دريافت زكات را دارند كه هاشمى نباشند.(6)نيمى از خمس به فقرا، ايتام، و در راه مانده‌هاى(-->ابن‌سبيل)از بنى هاشم تعلّق مى‌گيرد(7)(-->خمس).

هاشمى ـ درصورت برخوردارى از شرايط امامت ـ در اقامه نماز بر ميّت از ديگران سزاوارتر است و بر ولىّ ميّت مستحب است او را مقدّم بدارد.(8)برخى

• (1)مختلف الشيعة 3/ 213 ؛ الخلاف 4/ 214
• (1)جواهر الكلام 16/ 88 ـ 93 ، 106 ـ 107 ؛ مستمسك العروة 9/ 573
• (2)قواعد الاحكام 2/ 450 .
• (2)جواهر الكلام 15/ 407 ؛ العروة الوثقى 4/ 307 ؛ فقه الإمام جعفر الصادق 2/ 123
• (3)كشف الغطاء 4/ 186
• (4)جواهر الكلام 15/ 406 ـ 411 ، 505 و 539
• (5)411 ـ 413
• (6)335
• (7)16/ 84 ـ 85 و 104
• (8)12/ 23 ـ 24