و بعضى سنّ بلوغ دختر را اتمام ده سال دانسته‌اند.(7)

نشانه‌هاى ويژه بلوغ دختران(كه در حقيقت كاشف از بلوغ است نه علّت آن):

1. حيض:نخستين عادت ماهانه دختر نشانه تحقّق بلوغ پيش از آن است(-->حيض).

2. باردارى:باردارى از آن جهت نشانه بلوغ به شمار رفته كه كاشف از خروج منىّ است.(8)

در موارد شك در تحقّق بلوغ، اصل عدم آن است.(9)

راههاى اثبات بلوغ:براى اثبات بلوغ سه راه ذكر شده است.

1. ادّعاى بلوغ:نوجوانى كه ادّعاى بلوغ مى‌كند اگر منشأ آن احتلام باشد چنانچه خروج منىّ در حقّ او محتمل باشد، از او پذيرفته مى‌شود.(10)برخى بر ثبوت بلوغ در اين صورت به صرف ادّعاى فرد، اشكال كرده‌اند.(11)بعضى ادّعاى بلوغ به سبب حيض از جانب دختر را ـ همچون ادّعاى بلوغ به سبب احتلام ـ در صورتى كه حيض در حقّ وى محتمل باشد، قابل پذيرش دانسته‌اند.

2. مشاهده:ادّعاى بلوغ به سبب روييدن موى درشت بر شرمگاه پذيرفته نمى‌شود بلكه صحّت ادّعا با مشاهده زهارِ مدّعى بررسى مى‌گردد، چنانچه مشاهده ادّعا را تصديق كند، پذيرفته مى‌شود.

3. بيّنه:از مدّعى بلوغ به سبب سنّ، بيّنه(-->بيّنه)مطالبه مى‌شود. با اقامه آن، بلوغ اثبات مى‌گردد.(12)

آثار بلوغ:با تحقّق بلوغ، انسان، مشمول تكاليف الهى و مخاطب احكام و دستورهاى دينى اعم از حقوقى، كيفرى، اقتصادى،اجتماعى و سياسى قرار مى‌گيرد. همچنين براى انجام دادن معاملات، قراردادها و پذيرش مسئوليتهاى گوناگون، اهليّت پيدا مى‌كند.(13)

از ديگر آثار بلوغ در شرع مقدّس، شرطيت آن در موارد زير است: ثبوت قصاص وحدود، امامت جمعه، قضاوت، مرجعيت تقليد، شهادت و اقرار.

بلوغ و عبادات:بلوغ شرط وجوب عباداتى همچون نماز و روزه است؛ ليكن دراينكه مشروعيت عبادات نيز مشروط به

• (10)جواهرالكلام 35/ 117
• (11)تحريرالوسيلة 2/52
• (12)جواهر الكلام 35/ 117 ـ 119
• (13)العناوين 2/ 660 ، 676 ؛ جواهر الكلام 22/ 260
• (7)غنائم‌الايّام 1/ 65؛ جواهر الكلام 26/ 38
• (8)جواهر الكلام 26/ 42 ـ 46
• (9)العناوين 2/732