بيمارى‌اى كه مجوّز افطار و تيمّم است كه ظنّ به ضرر، بلكه خوف از آن، كه از قول پزشك حاصل شده، كافى است.(4)

اهل خِلاف --> مخالف

اهل ذمّه

اهل ذِمّه: كسانى از اهل كتاب كه با مسلمانان پيمان ذمّه بسته‌اند.

كافران دو گروه‌اند: اهل كتاب( -->اهل كتاب)و غير اهل كتاب. از غير اهل كتاب، بقا بر كفر پذيرفته نيست، ليكن اهل كتاب (يهود، نصارا و مجوس) سه راه در پيش دارند: پذيرش اسلام، جنگ و بستن پيمان ذمّه با مسلمانان بر اينكه در برابر پرداخت جزيه( --> جزيه)آنان را در سرزمين اسلام در عمل به آيينشان آزاد بگذارند. به كسانى كه راه سوم را انتخاب كنند، اهل ذمّه يا ذمّى مى‌گويند و دولت اسلامى در قبال تعهّد ايشان به شرايط ذمّه، متعهّد است از آنان به عنوان شهروند حمايت كند و هيچ مسلمانى حق تعرّض به آنان را ندارد.(1)از اين موضوع در باب جهاد بحث شده و به مناسبت در بابهاى خمس، تجارت، ايلاء، وكالت، شهادت، حدود، قصاص و ديات نيز آمده است.

قرارداد ذمّه:عقد ذمّه از ايجاب و قبول تشكيل شده و با هر لفظِ بيانگرِ مقصود منعقد مى‌شود، مانند اينكه امام يا نايب وى بگويد: شما را به شرط پرداخت جزيه و تسليم در برابر حكومت اسلامى در عمل به آيينتان آزاد مى‌گذارم و ذمّى بگويد: پذيرفتم.(2)

امام عليه السّلام يا نايب خاص او در زمان حضور، و فقيه جامع الشرائط به عنوان نايب عامّ امام در زمان غيبت، در صورت داشتن بسط يد و قدرت اجرايى و بنابر قول به عموميّت داشتن ولايت فقيه( --> ولايت فقيه)بلكه حاكم جائر مسلمان از يك سو، و اهل كتاب از سوى ديگر،(3)دو طرف قرارداد ذمّه‌اند.

شرايط ذمّه :تعهّد پرداخت جزيه

• (1)فقه الصادق 13/ 50 ـ 52
• (2)مهذب الاحكام 15/ 180
• (3)جواهر الكلام 21/ 276
• (4)جواهر الكلام 29/ 276 .