اهانت عبارت است از خوار و تحقير كردن كسى يا چيزى با گفتار يا كردار. از آن در كتب قواعد فقهى تحت عنوان قاعده حرمت اهانت محترمات و به مناسبت در بابهاى مختلف فقهى سخن گفتهاند.
ملاك اهانت:اهانت در افعال مشترك كه قابليّت اهانت بودن و غير اهانت بودن را دارند، با قصد محقّق مىشود، مانند پشت كردن به ضريح امام عليه السّلام يا دراز كردن پا به سمت قرآن. چنين افعالى اگر به قصد اهانت سر زنند، توهين به شمار مىرود، ولى دركردارهايى كه به حسب عرف و عادت در مقام اهانت به كار مىروند، مانند دشنام دادن، بدون قصد نيز محقّق مىشود.(1)
حكم:حكم اهانت بر حسب موارد آن مختلف است. اهانت نسبت به آنچه در شريعت محترم( --> احترام)شمرده شده، حرام است، بلكه برخى مراتب آن موجب كفر و ارتداد( -->ارتداد)مىشود(2)( -->قاعده حرمت اهانت محترمات).
اهانت به غير محترم، همچون كافر حربى( --> اهل حرب)، اهل بدعت و متجاهر به فسق، جايز، بلكه مطلوب و پسنديده است(3)( --> بدعت).
اهانت به مسلمانى كه نبايد به وى اهانت شود، موجب ثبوت تعزير است. البته اهانت به صورت قذف( --> قذف)موجب ثبوت حدّ مىگردد.(4)
اهلال در لغت به معناى بلند كردن صدا است؛ چنان كه در قرآن، در بلند كردن صدا به غير نام خدا هنگام ذبح حيوان به كار رفته است؛(1)ليكن در فقه، در باب حج و عمره ـ به تبع روايات(2)ـ در معناى تلبيه( -->تلبيه)و احرام( --> احرام)استعمال شده است؛(3)زيرا حاجى و عمره گزار