اصول و فروع دين، براى محقق ساختن بندگى او است. از اين رو، انسان مخاطب تمامى تكاليف و آداب دينى است. احكامى كه در شرع مقدّس اسلام براى انسان تشريع شده است، يا برخود عنوان انسان مترتّب مى‌شود و يا بر عناوينى مانند مسلمان، مؤمن، كافر، فاسق، محارب، بالغ، آزاد، برده، زن، مرد، پدر، مادر، برادر، خواهر، زوج، زوجه، قاضى، امام، پيامبر و... كه انسان بدان متّصف مى‌شود. احكام قسم دوم در عناوين متناسب آنها بيان مى‌شود. در اين جا به اختصار به احكام قسم اول اشاره مى‌شود كه در بابهايى مانند طهارت، صلات، صيد و ذباحه، اطعمه و اشربه و قضاء آمده است.

حقوق به طور كلّى به حق النّاس (حق انسانها) و حق اللّه (حق خداوند) تقسيم مى‌شود كه هر يك داراى احكام خاصى است( --> حق).

حقوق مادّى و معنوى انسان، محترم و تجاوز به آنها حرام است؛ هرچند گستره احترام نسبت به مراتب و حالات انسان، متفاوت مى‌باشد( --> احترام).

انسان مسلمان( --> اسلام)و كسانى كه در حكم اويند پاك مى‌باشند. كافر غير كتابى( --> اهل حرب)و به قول مشهور، كتابى( --> اهل كتاب)نجس‌اند.(1)بول، غائط و منىّ انسان و هرجاندارى كه داراى خون جهنده است نجس مى‌باشد.(2)ديگر رطوبتهاى خارج شده از انسان تابع خود او است. بنابر اين، رطوبتهاى خارج شده از مسلمان پاك و از كافر نجس خواهد بود.(3)بدن ميّت آدمى( --> ميّت)به مجرّد مرگ نجس مى‌شود و لمس كردن آن بعداز سرد شدن، موجب غسل است(4)( -->غسل مسّ ميّت).

نماز خواندن رو به روى انسان، مكروه است.(5)

انسان قابل تذكيه نيست(6)( --> تذكيه). خوردن گوشت مرده آدمى جز هنگام اضطرار حرام است(7)( --> اضطرار). اگر انسان با حيوان حلال گوشتى نزديكى كند گوشت، شير و نسل آن حرام مى‌شود(8)(-->آميزش با حيوان ). نيز اگر حيوان حلال گوشت از مدفوع انسان تغذيه كند،

• (1)مستند الشيعة 1/ 196 ـ 197
• (2)العروة الوثقى 1/ 55 ، 58 و 63
• (3)التنقيح (الطهارة) 3/ 222
• (4)العروة الوثقى 1/ 365
• (5)جواهر الكلام 8/ 399
• (6)36/ 199
• (7)439
• (8)284